انذار و تبشیر دو اصل مهم تربیتى
بشارت و انذار یا تشویق و تهدید، بخش مهمى از انگیزه هاى تربیتى را تشكیل مى دهد. آدمى هم باید در برابر انجام كار نیك تشویق شود و هم در برابر كار بد كیفر ببیند تا آمادگى بیشترى براى پیمودن مسیر اول و گام نگذاردن در مسیر دوم پیدا كند. تشویق به تنهایى براى رسیدن به تكامل اخلاقى فرد یا جامعه كافى نیست؛ زیرا انسان در این صورت مطمئن است كه انجام گناه براى او خطرى ندارد. از طرفى انذارِ تنها هم براى تربیت اخلاقى افراد مؤثر نیست، چون ممكن است روحیّه یأس و ناامیدى به وجود آورد.
بشارت و انذار هدف بعثت پیامبران
قرآن كریم در وصف انبیا مى فرماید: « فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَمُنذِرِینَ »(131) خداوند پیامبران را نوید دهنده و بیم دهنده برانگیخت و نیز مى فرماید: « وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِینَ إِلَّا مُبَشِّرِینَ وَمُنذِرِینَ »(132) ما انبیا را نفرستادیم مگر در حالى كه نوید دهنده و بیم دهنده بودند. آرى، انبیا و رسولان الهى كه مربیان حقیقى و معلمان دلسوز بشر بودند از این دو روش براى تربیت اخلاقى و روحى مردم استفاده كرده اند.
تأثیر انذار در تربیت
قرآن كریم رسالت پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله وسلم را در بعضى موارد در روش انذار خلاصه مى كند و به صورت حصر و اختصاص بیان مى كند كه اى پیامبر! تو فقط بیم دهنده هستى. نظیر « إِنْ أَنتَ إِلَّا نَذِیرٌ »(133)، « إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِیرٌ »(134) درست است كه پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله وسلم رسالت بشارت را نیز به عهده دارد ولى آن چه بیش تر انسان را به حركت وادار مى كند و از گناه و معصیت پرهیز مى دهد انذار است لذا در آغاز رسالت، پیامبر مأمور به انذار مى شود نه تبشیر « یَا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ * قُمْ فَأَنذِرْ»(135) اى جامه به خود پیچیده برخیز و انذار كن. روشن است كه انذار در شروع كار تأثیر عمیق ترى در بیدار كردن جان هاى خفته دارد.