11. او بنیان گذار حج بود
مراسم حج با آن همه عظمت و شکوهش، به فرمان خدا و به وسیله ابراهیم(علیه السلام) پایه گذارى شد. و به همین جهت نام ابراهیم(علیه السلام) و خاطره او، با تمام مراسم حج آمیخته است. و انسان در هر موقف و برنامه اى از این مراسم بزرگ، به یاد این پیغمبر عظیم الشأن مى افتد، و پرتو عظمتش را در دل خویش احساس مى کند، تا آنجا که مراسم حج بى یاد ابراهیم(علیه السلام) نامفهوم است!
12. همه افراد به شخصیّت او افتخار مى کردند
شخصیّت آن حضرت به حدّى بود که هر گروهى کوشش داشت او را از خود بداند. یهودیان و مسیحیان هر کدام بر پیوند خویش با ابراهیم(علیه السلام) تأکید داشتند، که قرآن در پاسخ آنها این واقعیّت را بیان داشت که: «او تنها یک مسلمان و موحّد راستین بود، یعنى کسى که در همه چیز تسلیم فرمان خدا بود، جز به او نمى اندیشید، و جز در راه او گام برنمى داشت».(140)
شرح این مطلب نیز در اوایل کتاب گذشت.
فصل چهاردهم: آخرین برگ زندگانى ابراهیم(علیه السلام)
مرگ قانونى است که در مورد ممکنات هیچ استثنایى ندارد، و دامنگیر پیامبران بزرگى چون حضرت محمّد(صلى الله علیه وآله) و حضرت ابراهیم(علیه السلام) نیز مى شود. و گرچه ظاهرى تلخ و دوست نداشتنى دارد، امّا آن هم در حقیقت نعمتى از نعمت هاى پروردگار است. این ادّعا در مباحث آینده روشن خواهد شد.
در مورد چگونگى مرگ حضرت ابراهیم(علیه السلام) و سایر جزئیّات آن روایات مختلفى وجود دارد، که به سه نمونه آن قناعت مى شود. در هر یک از این روایات، علاوه بر فضیلت یا فضایلى که در مورد آن حضرت به چشم مى خورد، نکات تربیتى مهمّى نیز وجود دارد، که با دقّت و تأمّل قابل استفاده است. به این روایات توجّه بفرمایید: