1. آزمایش و امتحان
خوانندگان محترم! همه انسان ها در دنیا امتحان مى شوند. از این رو در روایات آمده است: «دعا نکنید خدا شما را امتحان نکند، بلکه دعا کنید در امتحانات روسفید شوید».(89)
سؤال: چرا خداوند امتحان مى کند؟ مگر بندگانش را نمى شناسد؟
جواب: امتحانات الهى براى شناخت بندگان نیست، بلکه براى این است که صفات درونى بندگان در لابه لاى اعمال آنها ظاهر و آشکار شود. امام حسین(علیه السلام)و یاران فداکارش انسان هاى ایثارگر و شهادت طلب و فداکارى بودند، امّا خداوند به صفات درونى تا زمانى که بارز و آشکار نشود، پاداش نمى دهد. آنها باید در صحراى کربلا آن صفات را از خود بروز داده، و در عمل آشکار کنند، تا استحقاق پاداش یابند. بنابراین، آزمایش و امتحانات الهى براى کشف مجهولات نیست، بلکه براى عینیّت بخشیدن به صفات درونى است.
2. تفاوت امتحان اشخاص
آزمایش اشخاص مختلف با توجّه به موقعیّت و مقام آنها متفاوت است. امتحانى که خداوند از حضرت ابراهیم(علیه السلام) گرفت از یک عالم بزرگ دینى نمى گیرد. و امتحان یک عالم بزرگ با عالم متوسّط و معمولى یکسان نیست. همان گونه که امتحان عالم با جاهل همسان نمى باشد، بلکه آزمایش هر شخصى بر حسب استعداد و امکاناتى که دارد صورت مى پذیرد. در نتیجه امتحان هاى حضرت ابراهیم(علیه السلام) با توجّه به رفعت مقام و اوج ایمان و تقرّبش بسیار سخت بود. مبارزه با بت پرستان بابل و شکستن بت ها در سنّ 16 سالگى، به آتش انداختن آن حضرت، تبعید از بابل به شام، فرستادن همسر و فرزندش به بیابان خشک مکّه، و بالاخره ذبح حضرت اسماعیل(علیه السلام)از جمله امتحانات سخت آن حضرت بود، که از همه آنها سربلند بیرون درآمد.