3 و 4. نماز و زکات
خداوند پس از آن که به اعمال خیر به عنوان یک ویژگى ممتاز فرزندان ابراهیم اشاره کرد، دو نمونه از مهمترین اعمال خیر را نام مى برد; یکى نماز و دیگرى زکات. نماز رابطه انسان با خداى خویش، و زکات ارتباط انسان ها با یکدیگر است. اگر انسان ها این دو رابطه را ایجاد کنند، و آنها که ایجاد کرده اند آن را تقویت نمایند، همه چیز حل مى شود.
یکى از امتیازات مولاى متّقیان على(علیه السلام)، که مدّعى هستیم شیعه اوییم، آن است که به نماز فوق العاده اهمیّت مى داد. آن حضرت گاه در یک شب هزار رکعت نماز بجا مى آورد. بعضى در این مسأله تردید کرده و مى پرسند: مگر ممکن است که در یک شب هزار رکعت نماز خوانده شود؟
مرحوم علاّمه امینى در کتاب ارزشمند الغدیر در پاسخ این سؤال مى فرماید: در نجف اشرف افرادى را سراغ دارم که به تبعیّت از مولاى خود برخى از شبها هزار رکعت نماز خوانده اند! جالب این که پیامبر(صلى الله علیه وآله) چنین شخصى را توصیه به نماز مى کند. آیا على(علیه السلام) نیازى به سفارش به نماز داشت؟ نه، بلکه این سفارش پیامبر همانند سفارش به هدایت مردم، براى من و شماست که خود را پیرو آن بزرگان دانسته، و دم از ولایت آنها مى زنیم. برخى از مردم به نماز و رابطه بین خود و خدا اهمیّت مى دهند، امّا در بخش رابطه با خلق مشکل دارند و تصوّر مى کنند تمام آنچه را که خداوند به آنها ارزانى داشته براى خودشان است، و به همین علّت حقوق شرعیّه آن را نمى پردازند.
5. توحید و یکتاپرستى
آخرین ویژگى فرزندان حضرت ابراهیم(علیه السلام)، توحید و یکتاپرستى آنهاست. این صفت در واقع ریشه صفات چهارگانه قبلى است; اگر انسان توحید خالص داشته باشد، و فقط خدا را پرستش کند، هم فریضه نماز را بجا مى آورد، و هم حقوق شرعیّه اش را با میل و رغبت ـ نه اکراه و اجبار ـ مى پردازد، و هم به هدایت دیگران بها مى دهد، و هم کارهاى خیر برایش افتخار محسوب مى شود.
اهمیّت فوق العاده جایزه حضرت ابراهیم(علیه السلام)
جایزه اى که خداوند متعال براى حضرت ابراهیم(علیه السلام) در نظر گرفت، بسیار مهم و ارزشمند بود. چرا که در سنّ کهولت و پیرى، دو پسر به نام اسحاق و اسماعیل به وى داد. اسحاق(علیه السلام) پدر تمام پیامبران بنى اسرائیل، و اسماعیل(علیه السلام)جدّ پیامبر اسلام بود. یعنى تمام پیامبران پس از ابراهیم(علیه السلام) از نسل او هستند. و هر کار خیرى که کسى تا دامنه قیامت، انجام دهد، حضرت ابراهیم(علیه السلام)نیز در آن شریک خواهد بود. و چه نعمتى از این بالاتر که آن حضرت در تمام کارهاى خیر سهیم و شریک است.
در حدیثى از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) آمده است: «پرونده اعمال انسان پس از مرگ بسته مى شود. (نه یک ثواب به ثواب هایش افزوده مى گردد، و نه یک گناه از گناهانش کاسته مى شود). مگر در سه مورد:
1. علمى که از خود بجا بگذارد; (تا زمانى که شاگردان و آثار علمى اش باقى باشد برایش ثواب مى نویسند).
2. بناى خیرى که احداث کند; (اگر مسجد، یا درمانگاه، یا مدرسه، یا جادّه یا بناى خیر دیگرى بسازد، تا آن بناهاى خیر باقى است و مردم از آن استفاده مى کنند، سازنده اش هم در ثواب آن شریک است).
3. فرزند صالحى که براى او دعا کند; (تا زمانى که آن فرزند صالح و نسل صالح او کارهاى خیر کنند، او هم شریک ثواب هاى آنها خواهد بود)».(50)
این روایت نشانگر اهمیّت فرزند صالح و تربیت اوست، و هر چه در مورد تربیت فرزندان گفته شود، باز هم کم است. بنابراین باید در مورد تربیت فرزندان دقّت نمود، و با آنها با محبّت و همچون یک دوست رفتار کرد. در عصر و زمان ما، که فساد از در و دیوار مى بارد، و امواج مفاسد از هر نقطه اى به نقطه دیگر سرازیر شده، و ابتلاى فرزندان به گناه و معصیت را زیاد کرده، باید حواسمان را جمع کنیم، و به خصوص زودتر مقدّمات ازدواجشان (که جلوى بسیارى از مفاسد را مى گیرد) را فراهم کنیم، و نگران هزینه هاى ازدواج و زندگى مشترک آنها نباشیم، که خداوند متعال در سوره نور، آیه 32 وعده داده آنها را بى نیاز خواهد کرد.
یکى دیگر از امورى که فرزندان را در مقابل مفاسد بیمه مى کند، جلسات مذهبى و دینى است. فرزندانتان را همراه خود به جلسات مذهبى ببرید، هر چند هزینه داشته باشد. چندى پیش یکى از مؤمنین به همراه دوستش جهت رسیدگى به خمس اموالش به ما مراجعه کرد، و پس از رسیدگى خمس اموال، اشاره اى به دوستش کرد و گفت: «ایشان در مورد تربیت فرزندان درست عمل کرد; که فرزندانش را همراه خود به محافل و مجالس دینى مى برد. اکنون هم احترامش را دارند، و هم در میان مردم انسان هاى خوش نامى هستند. امّا من به جاى این کار آنها را جهت ادامه تحصیلات به خارج از کشور فرستادم و اکنون حاضر نیستند که حتى شبى را در خانه آنها بسر ببرم!».