شناسه کتاب
پند جاوید جلد دوم
مؤلف: آیت‌الله محمدتقى مصباح یزدى
نگارش: علی زینتی
ناشر: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(قدس سره)
نوبت و تاریخ چاپ: پنجم، تابستان 1394
چاپ: زم‌زم
شمارگان : 2000 قیمت: 15000 تومان
قیمت دوره: 31000 تومان
مركز پخش: قم، خیابان شهدا، کوی ممتاز، پلاک 38.
تلفن و نمابر: 37742326-025
6-103-411-964-978 :شابک
كلیه حقوق براى ناشر محفوظ است
﴿ صفحه 15 ﴾
درس بیست و سوم: آیین زندگى
گذر زندگى
زهد، آیین زندگى
راه كسب متاع دنیا
﴿ صفحه 16 ﴾
﴿ صفحه 17 ﴾
آیین زندگى
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
وَ اعْلَمْ أَنَّ مَنْ كانَتْ مَطِیَّتُهُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ فَإِنَّهُ یُسارُ بِهِ وَإِنْ كانَ لا یَسیرُ. أَبَى اللّهُ إِلاّ خَرابَ الدُّنیا وَ عِمارَةَ الاخِرَةِ.
یا بُنَىَّ! فَإنْ تَزْهَدْ فیما زَهَّدَكَ اللّهُ فِیهِ مَنَ الدُّنْیَا وَ تَعْزِفْ نَفْسَكَ عَنْها فَهِى أَهْلُ ذلِكَ، وَ إِنْ كُنْتَ غَیْرَ قابِلِ نَصیحَتِى إِیّاكَ فِیهَا فَاعْلَمْ یَقیِناً أَنَّكَ لَنْ تَبْلُغَ أَمَلَكَ وَ لَنْ تَعْدُوَ أَجَلَكَ وَاِنَّكَ فِى سَبیِلِ مَنْ كانَ قَبْلَكَ فَاخْفِضْ فِى الطَّلَبِ، وَ أَجْمِلْ فِى الْمُكْتَسَبِ فَاِنَّهُ رُبَّ طَلَب قَدْ جَرَّ إِلى حَرَب وَ لَیْسَ كُلُّ طالِب بِناج وَ كُلُّ مُجْمِل بِمُحْتاج، وَ أَكْرِمْ نَفْسَكَ كُلَّ دَنِیَّة وَ إنْ سَاقَتْكَ إِلىَ رَغْبَة، فَاِنَّكَ لَنْ تَعْتاضَ بِما تَبْذُلُ مِنْ نَفْسِكَ عِوَضاً؛
و بدان! هر كه شب و روز مركب اوست، او را براند گرچه وى ایستاده ماند. خداوند جز ویرانى دنیا و آبادانى آخرت را نخواسته است.
اى پسرم! اگر آن‌گونه كه خداوند تو را از دنیا بازداشته است، خود را از آن بازداشتى، دنیا شایسته این است و اگر نصیحت مرا درباره دنیا پذیرا نبودى، به یقین بدان كه تو هرگز به آرزویت دست نخواهى یافت و از اجل خود، روى نتوانى برتافت. بدان كه تو در راه كسانى قدم بر مى‌دارى كه پیش از تو بودند، پس در طلب دنیا مدارا كن و آرام باش و در راه تحصیل آن به نیكى عمل كن! چه بسا طلب‌كردنى كه به از دست دادن سرمایه انجامد. نه هر جوینده‌اى، یابنده است و نه هر میانه‌روى، محتاج. خود را از هر پستى گرامى بدار، هر چند كه تو را به مرادت رساند؛ زیرا هرگز برابر آنچه [از دین و آبروى خود] صرف مى‌كنى، عوض نخواهى گرفت.
﴿ صفحه 18 ﴾
به یقین بهترین و گاه یگانه راه مصونیت یافتن از انبوه انحرافات و نفوذ وساوس شیطان، استناره از انوار علوم و ارشادهاى اهل‌بیت(علیهم السلام) مى‌باشد. در این راستا و در ادامه مباحث جلد اول از این مجموعه، به شرح و توضیح وصیت امام على(علیه السلام) به فرزندش امام حسن(علیه السلام)مى‌پردازیم. بدان امید كه نویسنده و خواننده از این چشمه فیض سبحانى بهره‌مند گردند و از این رهگذر رضایت خداوند منان و حضرت ولى عصر (عجّل اللّه فرجه الشّریف) فراهم آید.
قبل از هر كلام و سخنى از خداى متعال مسألت مى‌نماییم كه به بركت انوار پاك معصومان و به حرمت خون شهداى والامقامِ اسلام همه ما را هدایت فرماید، دل‌هاى ما را لایق استفاده از انوار علوم اهل‌بیت(علیهم السلام) گرداند و قابلیت جرعه‌نوشى از كوثر معارف الهى و ذخایر علوم سبحانى را به ما ارزانى فرماید. همان‌گونه كه در جلد اول بیان شد، وصیت‌نامه امیرالمؤمنین على(علیه السلام) به امام حسن(علیه السلام) را مى‌توان به سه بخش تقسیم نمود: در بخش اول، حضرت على(علیه السلام)به معرفى وصیت‌كننده و وصیت‌شونده مى‌پردازند و اوصافى را براى خودشان به عنوان وصیت‌كننده و براى فرزندشان به عنوان وصیت‌شونده ذكر مى‌فرمایند. همچنین جایگاه و اهمیت وصیت‌نامه را در فرهنگ اسلام كاملا روشن نموده، به تبع آن ارزش وصیت‌هاى خود را گوشزد مى‌فرمایند و دیگران را به بهره‌بردارى و استناره از این انوار هدایت تشویق مى‌كنند. در بخش دوم، حضرت على(علیه السلام) به مقایسه دنیا و آخرت مى‌پردازد و با تأكید بر گذرابودن زندگى دنیا زیربناى یك اندیشه الهى را پى‌ریزى مى‌نماید كه عهده‌دار ایجاد بینشى صحیح از زندگى دنیا و ارتباط آن با زندگى اخروى است. شاید بهترین بیانى كه درباره بیان حقیقت زندگى دنیا مى‌توان سراغ گرفت، در همین وصیت‌نامه شریف آمده است كه آن را «گذرگاه» معرفى مى‌كند و بدین وسیله زمینه بیان مطالب بخش پایانى را فراهم مى‌آورد. در قسمت سوم، آن حضرت، به بیان پندها و دستورهایى عملى مى‌پردازند كه در قسمت اول و دوم وصیتشان زمینه پذیرش آنها را فراهم آورده‌اند. در واقع مباحث قبلى زمینه‌ساز ورود به قسمت سوم، یعنى دستورالعمل‌هاى عملى، مى‌باشد؛ چرا كه با اعطاى بینش صحیح است كه زمینه عمل نیك و اصلاح فراهم مى‌گردد. عمل صحیح و خالص، خودسازى و اصلاح معنوى خویشتن در صورتى تحقق مى‌یابد كه انسان، بینشى صحیح از خویش و جهان هستى داشته باشد. از
﴿ صفحه 19 ﴾
این‌روست كه آن حضرت(علیه السلام) در بخش اوّل، این دستورهاى عملى را بیان نفرمودند؛ بلكه بعد از بیان دو بخش پیشین و زمینه‌سازى لازم، وارد قسمت سوم وصیت‌نامه كه به صورت عباراتى كوتاه و كلماتى قصار بیان شده است، مى‌شوند؛ عباراتى كه هر كدام خود گنجینه‌اى گران‌بهاست كه دنیایى از معانى را در خود نهفته دارد.
اینك به شرح و بررسى قسمت سوم این پندنامه الهى یعنى دستورهاى عملى كه در قالب عبارات كوتاه و كلمات قصار بیان شده است مى‌پردازیم. البته این سخنان، گرچه كوتاه است و لیك عمقى بى‌منتها دارد كه دست فكر غواصان حقیقت از رسیدن به ژرفناى آن كوتاه است. این واقعیت مسلم، بهانه به دست گروهى از دانشمندان داده است تا با ارائه توضیحى كوتاه از كنار این دریاى حكمت عملى عبور و كمتر در عمق آن غور نمایند؛ در حالى كه همین حقیقت عده‌اى را به شرح مبسوط و بسیار گسترده و توضیح آن فرامین فراخوانده است. در كنار این دو روش راه سومى را انتخاب مى‌كنیم كه حد اعتدال بین این دو باشد؛ یعنى نه خیلى وسیع و پردامنه به شرح و تفسیر عبارات و مقدمات و مؤخرات آن مى‌پردازیم. و نه به بیانى ساده و ترجمه‌اى ابتدایى و گذرا اكتفا مى‌كنیم؛ بلكه بین این دو روش، روش اعتدال را برگزیده، به تفسیر و توضیحى گویا از این درهاى ثمین مى‌پردازیم.