استفتاء جمعی از کسبه
بسم الله الرحمن الرحیم
محضر شریف مرجع بزرگوار تقلید
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(دامت برکاته)
با سلام و تحیت و آرزوی صحت و سلامتی آن وجود شریف، همانطور که مستحضر هستید یکی از پدیده های زشت و ویرانگر و خانمانسوز رایج در جامعه که در تضار آشکار با احکام دین مبین اسلام و مبانی نظام مقدس اسلامی بوده و اجماع فقهاء عظیم الشان بر حرام محض بودن این فعل تاکید دارند عبارتست از« ربا و ربا خواری» و چنانچه با هدف پیشگیری از ترویج اینگونه فعالیتها، در اطلاع رسانی به موقع و بیان و انتشار دیدگاههای صاحب نظرات دینی بویژه فتاوای ارزشمند مراجع عظام تقلید تعللی صورت گیرد، قدر مسلم عقوبت الهی را در پی خواهد داشت که حاصل آن زیبنده جامعه ما نیست و چه بسا اثرات منفی آن دامن گیر اقشار متدین نیز گردیده و جبران خسارات آن به سهولت میسر نشود.
لذا از محضر مبارک، استدعا داریم نظر شریف را به تفصیل در مورد فعل حرام« ربا و ربا خوری» مرقوم فرمائید.
با تشکر و دعای خیر
امضاء جمعی از کسبه
رضا صفائی، حاج علی یعقوبی، مهدی یعقوبی، حسین مقدم، مهدی همتیان، محمد مجتهدی، محمدی، اکبر ابوالقاسمی، امیر عباس زاده.
مقدمه
مجموعه حاضر پاسخی است تحقیقی و تحلیلی به استفتاء جمعی از کسبه متدیّن بازار قم که از حضرت آیه الله العظمی نوری همدانی صورت پذیرفته است.
اگر چه مرسوم و متداول در بیان فتوی این است که حاصل پژوهش های انجام شده به صورت موجز بیان گردیده و مبانی و منابع استنباط مورد اشاره قرار نمی گیرد، لیکن در این مورد به لحاظ اهمیت موضوع و مورد ابتلاء بودن آن محقق فرزانه و فقیه درد آشنا حضرت آیه الله العظمی نوری همدانی با حوصله تمام و صرف وقت فراوان به تبیین مبانی و ریشه های مسأله پرداخته و با انجام پژوهشی فراگیر تمام زوایای آن را مورد کنکاشی عمیق و در خور تمجید قرار داده و کلیه فروع مرتبط با موضوع را توضیح و تشریح فرموده اند.
از این رو دریغ آمد که پژوهش انجام شده در قالب یک استفتا و فتوای تنها در اختیار سوال کنندگان قرار گیرد بلکه تصمیم گرفته شد با چاپ و انتشار آن تعداد بیشتری از آحاد متدین کشور اسلامی به آن دسترسی داشته و از آن بهره بگیرند.
امید است مورد توجه حضرت بقیه الله الأعظم روحی له الفداء واقع گردد.
دفتر معظّم له
بِسمِ اللهِ ألرَّحمنِ ألرَّحیمِ
الحَمدُ للهِ رَبِّ العالَمین وَ الصّلوه وَ السلام عَلَی مُحمَّد وَ آلِهِ الطاهرین أجمعین سَیَّما بَقیَّه الله فی الأرَضین وَاللّعن عَلَی أعدائهم أجمعین.
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَأْكُلُواْ الرِّبَا أَضْعَافاً مُّضَاعَفَةً وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (130) وَاتَّقُواْ النَّارَ الَّتِی أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِینَ (131) وَأَطِیعُواْ اللّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ (132).(1)
ای مومنین« ربا» مخورید و با تأخیر زمان پرداخت دین، بر سود خود نیفزائید و از خدا بترسید تا به فلاح و رستگاری برسید. و از آتش و عذابی که برای کافران مهیّا شده است بپرهیزید که مبادا شما هم در نتیجه ربا خواری به این آتش بسوزید. حکم خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را اطاعت کنید تا مشمول رحمت الاهی بشوید.
1. از این دو آیه قرآن مجید این مطلب استفاده می شود:
2. ربا خواران از داشتن ایمان کامل محروم هستند.
3. ربا خواران تقوا و خوف از آتش جهنم ندارند.
4. ربا خواران در پرتگاه همان آتشی که برای کافران مهیّا شده است قرار دارند.
5. ربا خواران از فلاح و رستگاری نیز محروم می باشند.
6. جامعهای که با نظام ربا خواری همدوش و همراه است از اطلاعات خداوند و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بدور است.
7. جامعه ربا خواری از رحمت و لطف خداوند محروم است.
قرآن مجید دو گناه را زشت تر و سنگین تر از همه گناهان معرفی می کند
در قرآن کریم هیچ یک از گناهان کبیره از قبیل آدم کشی، شراب خواری، زنا و ظلم که باعث غضب خداوند و آتش سوزان جهنم می شوند به اندازه گناه ربا خواری و گناه گرایش به کافران، زشت و بزرگ معرفی نشده است.
قرآن مجید نسبت به این دو گناه بیش از همه گناهان تشدید و تأکید به عمل می آورد و آنها را بیش از همه گناهان موجب سقوط از مقام والای انسانیت و انحطاط جامعه و گرفتار شدن به غضب و عذاب خدا معرفی می کند.