همّت ابراهیم
«سمعت بعض المشایخ من أهل العلم یقول إنه سمی إبراهیم إبراهیم لأنه هم فبر و قد قیل إنه هم بالآخرة و برئ من الدنیا؛(2844) شنیدم از یكى از علماء كه مى فرمود: إبراهیم را بدین جهت إبراهیم نامیدند كه: چون همّت به نیكى داشت و با دیگران نیكى مى نمود، و نیز گفته شده است كه چون همیشه همّتش براى آخرت بود و از دنیا بیزار و روگردان بود، آن حضرت را ابراهیم نامیدند.»
همّت مقدّس
«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ إِنِّی لَسْتُ كُلَّ كَلَامِ الْحَكِیمِ أَتَقَبَّلُ إِنَّمَا أَتَقَبَّلُ هَوَاهُ وَ هَمَّهُ فَإِنْ كَانَ هَوَاهُ وَ هَمُّهُ فِی رِضَایَ جَعَلْتُ هَمَّهُ تَقْدِیساً وَ تَسْبِیحا؛(2845) اسماعیل بن محمّد به نقل از امام صادق(علیه السلام) مى گوید كه فرمود: همانا خداوند عزّ و جل مى فرماید: چنین نیست كه من هر سخن حكیمانه اى را بپذیرم و آنچه من مى پذیرم عشق قلبى و همّت است، و اگر عشق قلبى و همّت او در راه خشنودى من باشد همّت او را تقدیس و تسبیح خود قرار مى دهم.»
همّت براى توشه آخرت
«عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ رَفَعَهُ قَالَ كَتَبَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ(علیه السلام) إِلَى ابْنِ عَبَّاسٍ أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ یَسُرُّ الْمَرْءَ مَا لَمْ یَكُنْ لِیَفُوتَهُ وَ یَحْزُنُهُ مَا لَمْ یَكُنْ لِیُصِیبَهُ أَبَداً وَ إِنْ جَهَدَ فَلْیَكُنْ سُرُورُكَ بِمَا قَدَّمْتَ مِنْ عَمَلٍ صَالِحٍ أَوْ حُكْمٍ أَوْ قَوْلٍ وَ لْیَكُنْ أَسَفُكَ فِیمَا فَرَّطْتَ فِیهِ مِنْ ذَلِكَ وَ دَعْ مَا فَاتَكَ مِنَ الدُّنْیَا فَلَا تُكْثِرْ عَلَیْهِ حَزَناً وَ مَا أَصَابَكَ مِنْهَا فَلَا تَنْعَمْ بِهِ سُرُوراً وَ لْیَكُنْ هَمُّكَ فِیمَا بَعْدَ الْمَوْتِ وَ السَّلَام؛(2846) على بن اسباط در حدیث مرفوعى روایت كرده كه امیرالمؤمنین(علیه السلام) به ابن عباس نوشت: اما بعد چه بسا آدمى را رسیدن به آنچه از دستش نمى رفت، شاد كند و نرسیدن به چیزى كه هرگز به او نمى رسید -حتّى اگر مى كوشید- غمگین سازد، پس باید خوشحالى تو براى امورى باشد كه پیش فرستاده اى اعم از كار یا حكم یا گفتار نیك، و سوگمندى تو در امورى باشد كه در آنها كوتاهى ورزیدى، پس آنچه را از دنیا از دستت رفته بر آنها افسوس مخور و به آنچه از دنیا به تو رسیده شاد و دلخوش مباش و تمام همّت خویش را براى پس از مرگت به كار بند، و السلام.»