اوضاع دوران جاهلیّت
«الامام علی(علیه السلام) : ارسله على حین فترة من الرّسل، و طول هجعة من الأمم، و اعتزام من الفتن، و انتشار من الامور، و تلظّ من الحروب، و الدنیا كاسفة النور .. على حین اصفرار من ورقها، و إیاس من ثمرها، و اغورار من مائها؛ قد درست منار الهدى، و ظهرت أعلام الرّدى، فهى متجهّمة لأهلها، عابسة فی وجه طالبها، ثمرها الفتنة و طعامها الجیفة و شعارها الخوف و دثارها السیف؛(2596) امام على(علیه السلام) : محمد(صلى الله علیه و آله) را پس از مدتى تعطیل پیامبرى فرستاد، كه روزگارانى دراز امّتها را خواب بیخبرى فرا گرفته، فتنه و آشوب همه جا را پر كرده، كارها از سامان بیرون شده، و آتش جنگها افروخته بود؛ در آن احوال، فروغ جهان فسرده ... برگهاى درخت زندگى زرد گشته، چشم امید از میوه هاى آن بریده، و چشمه ساران حیات به ژرفا فرورفته بود؛ چراغدان هدایت ویرانى گرفته، نشانه هاى پستى و زشتى هویدا شده، دنیا در برابر اهل خویش روى دژم ساخته، و براى خواستاران خود چهره عبوس كرده بود؛ در آن هنگام كه میوه باغ زندگى آشوب و فتنه بود، و خوراك جهان مردار؛ جامه زیرین آن بیم و هراس بود و جامه رو شمشیر.»
طبابت بیمارى روحى مردم
«الامام علی(علیه السلام) : طبیب دوّار بطبّه، قد أحكم مراهمه، و أحمى مواسمه، یضع من ذلك حیث الحاجة الیه: من قلوب عمی، و آذان صمّ، و ألسنة بكم، متتبّع بدوائه مواضع الغفلة، و مواطن الحیرة؛(2597) امام على(علیه السلام) : (پیامبر یا جانشین او) پزشكى (روحانى) است كه با پزشكى خود (براى درمان بیماران روحى) دوره گردى مى كند؛ مرهمهاى خود را به خوبى درهم آمیخته، و اسباب داغ كردن خود را نیكو گرم كرده است، و آنها را هر جا كه مورد نیاز باشد مى نهد: در دلهاى كور، و گوشهاى كر، و زبانهاى گنگ؛ با داروهاى خود به جستجوى هر جا غفلت است (و هر كس غافل) و هر جا حیرت است (و هر كس حیران)، بر مى خیزد.»
شایستگى نبوّت و رسالت
«الامام علی(علیه السلام) : اجعل شرائف صلواتك و نوامی بركاتك على محمد عبدك و رسولك، الخاتم لما سبق، و الفاتح لما انغلق، و المعلن الحقّ بالحقّ، و الدافع جیشات الأباطیل، و الدامغ صولات الأضالیل؛ كما حمّل فاضطلع، قائما بأمرك، مستوفزا فی مرضاتك، غیر ناكل عن قدم، و لا واه فی عزم، واعیا لوحیك، حافظا لعهدك، ماضیا على نفاذ أمرك، حتى أورى قبس القابس، و أضاء الطّریق للخابط، و هدیت به القلوب بعد خوضات الفتن و الآثام، و أقام موضحات الاعلام، و نیّرات الاحكام؛(2598) امام على(علیه السلام) : خدایا! شریفترین درودها و وافرترین بركتهاى خود را بر محمد بنده و فرستاده ات فرست، كه پایان دهنده رسالتهاى پیشین و گشاینده درهاى بسته بود، و حق را به حق آشكار ساخت، و جوش و خروش باطلها را فرونشاند، و صولت و سطوت گمراهیها را شكست، و بار رسالت را به شایستگى بر دوش كشید؛ به فرمان تو، چونان كه باید قیام كرد، و آنچه را كه موجب خرسندى تو بود به شتاب به انجام رسانید، از كارزار كردن بیمى نداشت، و در پیش رفتن در راه تو هیچ سستى نشان نداد؛ وحى تو را آن گونه كه شایسته بود دریافت، و پیمان تو را آن چنان كه بایسته بود نگاه داشت؛ در راه روان كردن فرمان تو چندان پیش رفت كه شعله هدایت را براى طالبان هدایت برافروخت، و راه را براى راه گم كردگان روشن ساخت، و دلها را پس از فرو افتادن در فتنه ها و گناهها به راه آورد، و نشانه هاى آشكار راه راست را برافراشت، و احكام روشنى بخش را بپا داشت.»