تأثیر پذیرىِ زیاد در سنین كودكى
سال هاى سال از حادثه مصیبت بار جنگ دوم جهانى گذشته بود. زنى فرانسوى به جراحى مغز احتیاج پیدا كرد. با این كه آن زن آلمانى نمى دانست، امّا وقتى چاقوى جراحى به رگى از مغز وى اصابت كرد، زن در حال بى هوشى شروع به خواندن سرودى به زبان آلمانى نمود. چاقو را كه از رگ برداشتند، خواندن سرود نیز قطع شد. تكرار این عمل تعجب پزشكان را در پى داشت. پس از تحقیقات فراوان، پرده از این راز برداشته شد: هنگام هجوم آلمان به فرانسه، این زن كه در آن هنگام كودك خردسالى بیش نبوده، در خیابان شاهد سرودهایى بوده است كه سربازان اشغالگر آلمانى مى خوانده اند. این سرودها از آن هنگام در ضمیر ناخودآگاه وى محفوظ مانده بوده است.
موضوع تأثیرپذیرى در سنین كودكى، در روایات بسیارى مورد تأكید قرار گرفته است و شاید حكمت خواندن اذان و اقامه در گوش راست و چپ كودك بعد از تولّد، همین جهت باشد.(2207)
آموختن سخنان حكیمانه
على(علیه السلام) مكرّر در حضور مردم از فرزندان خود پرسش هاى علمى مى كرد و گاهى جواب سؤال هاى مردم را به آنها محّول مى فرمود. یكى از نتایج درخشان این عمل، احترام به كودكان و بزرگداشت شخصّیت آنان بود.
روزى على(علیه السلام) از فرزندان خود حسن و حسین(علیهماالسلام) در چند موضوع سؤالهایى كرد و هر یك با عباراتى كوتاه، جواب هایى حكیمانه دادند. آنگاه حضرت متوجّه «حارس اعور» كه در مجلس حاضر بود، گردید و فرمود: «این سخنان حكیمانه را به فرزندان خودتان بیاموزید، زیرا موجب تقویّت عقل و مآل اندیشى و صاحب نظرى آنان مى گردد.»(2208)
شعر
به فرزند، خرّم بوَد روزگار
هم از وى شود تلخىِ مرگ، خوار
«اسدى»
پسندیده تر، كس ز فرزند نیست
چو پیوندِ فرزند، پیوند نیست
ز فرزند باشد پدر شاد دل
ز غم ها بدو دارد آزاد دل
«فردوسى»
حسرت نكند كودك را سود به پیرى
هر گه كه به خُردى بگریزد ز دبستان
هر كس كه به تابستان در سایه بِخُسبَد
خوابش نبَرَد گرسنه شب هاى زمستان
«ناصر خسرو»
در كودكى بازى، در جوانى مستى
در پیرى سستى، پس كى خداپرستى