میرزاى شیرازى
وقتى میرزا در آستانه وفات قرار گرفت، اطرافیان و دوستان در كنارش حاضر شدند. یكى از تاجرهایى كه هر گاه میرزا به خاطر بخشش و انفاق دچار كمبود مى شد از او قرض مى كرد، نیز آنجا حاضر بود، وقتى نگاه میرزا به تاجر افتاد فرمود: مى دانم در چه فكرى هستى، فكر مى كنى كه اگر من از دنیا رفتم چه كسى طلب تو را مى دهد؛ اما مى دانى من به چه فكر مى كنم و از چه نگرانم؟ فكر و نگرانى من از این است كه اگر خداى سبحان به من بگوید تو مى توانستى مبالغ بیشترى قرض كنى و به اسلام و تهیدستان خدمت نمایى، و چرا چنین نكردى، چه جوابى خواهم داشت؟.(2119)
فرماندار
مردى از اهل رى گفت: یكى از نویسندگان (یحیى بن خالد) فرماندار شهر شد. مقدارى مالیات بدهكار بودم كه اگر مى گرفتند فقیر مى شدم. هنگامى كه او فرماندار شد ترسیدم مرا بخواهد و مالیات از من بگیرد. بعضى از دوستان گفتند: او پیرو امامان است؛ لكن هراس داشتم شیعه نباشد و مرا به زندان بیاندازد.
به قصد انجام حج، خدمت امام كاظم(علیه السلام) رسیدم، از حال خویش شكایت كردم و جریان را گفتم. امام نامه اى براى فرماندار نوشت به این مضمون:
بسم الله الرحمن الرحیم
بدان كه خداوند را زیر عرش، سایه رحمتى است كه جا نمى گیرد در آن سایه مگر كسى كه نیكى و احسان به برادر دینى خویش كند و او را از اندوه برهاند و وسائل شادمانیش را فراهم كند، اینك آورنده نامه از برادران تو است والسلام.
چون از مسافرت حج بازگشتم، شبى به منزل فرماندار رفتم و به دربان او گفتم بگو شخصى از طرف امام كاظم(علیه السلام) پیامى براى شما آورده است.
همین كه به او خبر دادند با پاى برهنه از خوشحالى تا در خانه آمد درب را باز كرد و مرا در آغوش گرفت و شروع به بوسیدن نمود و مكرّر پیشانیم را مى بوسید و از حال امام مى پرسید.
هر چه پول و پوشاك داشت با من تقسیم كرد، و هر مالى كه قابل قسمت نبود معادل نصف آن، پول مى داد؛ بعد از هر تقسیم مى گفت: آیا مسرورت كردم؟ مى گفتم: به خدا سوگند زیاد خوشحال شدم. دفتر مطالبات را گرفت و آنچه به نام من بود محو كرد، و نوشته اى داد كه در آن گواهى كرده بود كه از من مالیات نگیرند.
از خدمتش مرخص شدم و با خود گفتم: این مرد بسیار به من نیكى كرد، هرگز قدرت جبران آن را ندارم، بهتر آن است كه حجى بگزارم و در موسم حج برایش دعا كنم و به امام نیكى او را شرح دهم.
آن سال به مكّه رفتم و خدمت امام رسیدم و شرح حال او را عرض كردم. پیوسته صورت آن جناب از شادمانى افروخته مى شد. گفتم: مگر كارهاى او شما را مسرور كرده است؟ فرمود: «آرى، به خدا قسم كارهایش مرا شاد نمود، او خدا و پیامبر(صلى الله علیه و آله) و امیرالمؤمنین(علیه السلام) را شاد نموده است.»(2120)
خاموش كردن چراغ
حارث گوید: شبى در خدمت امیرمؤمنان(علیه السلام) به صحبت و گفتگو مى پرداختیم، پس در میان سخن عرض كردم براى من حاجتى پیش آمده است.
امام فرمود: «اى حارث! آیا مرا براى بیان نمودن حاجت شایسته مى دانى؟» عرض كردم: البته یا على(علیه السلام) ! خدا شما را جزاى خیر عنایت كند.
ناگهان امام از جاى برخاست، چراغ را خاموش كرد و با ملاطفت و مهربانى هر چه بیشتر مخصوص به خود، پهلو به پهلوى من نشست و فرمود: «مى دانى چرا چراغ را خاموش نمودم؟ براى اینكه بدون ملاحظه و رودربایستى، هر چه در دل دارى بگوئى، من ذلّت احتیاج را در چهره ات نبینم، اكنون هر حرفى دارى بزن، كه شنیدم پیامبر(صلى الله علیه و آله) مى فرمود: «در صورتیكه حوائج مردم بر دل دیگرى سپرده شود، یك امانت الهى است كه باید آن را از دیگران پنهان داشت، و كسى كه آن را فاش نكند ثواب عبادت به او مى دهند، و هر گاه افشا گردید، بر هر كس كه مى شنود شایسته است كه به كمك حاجتمند برخیزد و براى او كار سازى نماید!».»(2121)