شعر
تو را گر چه مال رو به افزایش است
به اندازه دانشت ارزش است(1909)
خشم و شهوت جمال حیوان است
علم و حكمت كمال انسان است(1910)
ز گیتى هر آن كس كه داناتر است
ورا پایه و مایه بالاتر است(1911)
زیور و زیب زنان است حریر و زر و سیم
مرد را نیست جز از علم و عمل زیور و زیب(1912)
هر آنكس ز دانش برد توشه اى
جهانى است بنشسته در گوشه اى
روان چون ز دانش شد آراسته
جهانى بود پر ز هر خواسته
نكات
قرآن براى علم سه مرحله بیان كرده است: الف) علم مفید كه سبب رشد معنوى انسان باشد، همان گونه كه موسى(علیه السلام) به خضر(علیه السلام) گفت: آیا اجازه مى دهى من همسفر تو باشم تا از آنچه مى دانى و سبب رشد من است به من بیاموزى.(1913) ب) علم بى فایده، نظیر علم به عدد اصحاب كهف كه آیا سه نفر بودند یا پنج نفر یا هفت نفر، زیرا مهم تصمیم آنان براى حفظ دینشان بود.(1914) ج) علم مضرّ، نظیر علم سحر و جادو براى جدایى میان زن و مرد.(1915). در عقاید، پندار و گمان بى ارزش است، عقاید باید بر اساس علم باشد. مؤمن امكانات و دارایى خود را از خدا مى داند، «هذا مِنْ فَضْلِ رَبِّى» ولى كافر هر چه دارد از علم و هنر و تلاش خود مى پندارد. «إِنَّما أُوتِیتُهُ عَلى عِلْمٍ عِنْدِى». علم و دانش، انسان را به پیروى از شریعت الهى سوق مى دهد. چنان كه پیروى از غرائز و هوى و هوس نشانه جهالت و نادانى است. علم و جهل در تمایلات انسان اثر دارد. علم واقعى، پى بردن به حقانیّت و حكمت كارهاى الهى است. حكمت غیر از علم است. چه بسیار عالمانى كه اهل حكمت نیستند، دانش دارند امّا بینش ندارند. خداوند كسانى را كه به سراغ علم و ایمان رفتند برترى مى دهد. «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ»(1916).
هر فرد و جامعه اى از علم تهى شود به سراغ توهّمات و حدسیّات مى رود. انفاق مخصوص مال نیست بلكه از علم و آبرو و قدرت نیز باید به دیگران كمك كرد. ایمان باید بر اساس علم باشد. علم، تنها خواندن و نوشتن نیست، بلكه فهم حقیقت است. بسیارى از هدایت یافتگان صدر اسلام قدرت خواندن و نوشتن نداشتند. در كنار حرم امام رضا(علیه السلام) خدمت علامه طباطبایى(قدس سره) رسیدم و عرض كردم: من در سال هاى اول تحصیلم همین كه مشغول نماز مى شدم، حالت گریه و خشوع داشتم، ولى اكنون كه باسواد شده ام در نماز غافلم، پس آیه «إِنَّما یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ» چه مى گوید؟ ایشان فرمود: علمى كه شما دارید، یك سرى اطلاعات و محفوظات است، اگر علم واقعى بود، عبودیّت تو بیش تر مى شد.