نكات
رمز سكوت و كتمان هاى نابجاى دانشمندان، وابستگى هاى مادّى آنان است. جهاد در اسلام یا براى مبارزه با طاغوت ها و شكستن نظام هاى جبّارى است كه اجازه تفكّر را به ملّت ها نمى دهند و یا براى محو شرك و خرافه پرستى است كه در حقیقت یك بیمارى است و سكوت در برابر آن، ظلم به انسانیّت است. آنجا كه بیان حقّ لازم است، سكوت حرام است. «وَ مَنْ یَكْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ». در تزاحم ارزش هاى انسانى، باید اهم و مهم رعایت شود. ارزش دفاع از مظلوم، بیش از ارزش حیا و سكوت است.
هر جا كه مظلوم در موضع قدرت قرار گرفت و عفوِ ظالم اثر تربیتى دارد، باید عفو كرد و هر جا كه سكوت، موجب ذلّت مظلوم و تقویت ظلم است باید فریاد زد. سكوت و كتمان در برابر طاغوت ها، دین فروشى در برابر سرمایه داران و عوام فریبى، از خطراتى است كه علما را تهدید مى كند.
مسئولین، بعضى از مطالبى را كه مى دانند، نباید در اختیار عموم بگذارند. نظیر مسائل اقتصادى مانند كمبود گندم و یا... صداقت خوب است، ولى صراحت، همه جا مفید نیست. اخبار و اطّلاعات، باید رده بندى و طبقه بندى شود. (جابرِ جُعفى، هزاران حدیث از امام باقر(علیه السلام) مى دانست كه حقّ گفتن آن را براى همه مردم نداشت. برخى از اخبار، نباید از رسانه ها و جراید، پخش شود، چون به زیان مردم است (گاهى سكوت و بیان نكردن، عاقلانه لازم است) «إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ» معلّمان و گویندگان باید در سخن، ظرفیّت شنوندگان را حساب كنند. در برخى موارد، باید به شیوه تقیّه، عقاید را كتمان كرد و برخى سؤال ها را جواب نداد. «إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ» انسان حقّ ندارد اسرار مردم و اسرار نظامى را فاش سازد. سكوت و رضایت بر گناه، شركت در گناه محسوب مى شود. در برابر تلاوت قرآن از سوى هر كس كه باشد، باید سكوت كرده و گوش بسپاریم. گاهى آثار تربیتى و اجتماعى یا سیاسىِ سكوت، بیش از برخورد و اعلام موضع است. سكوت در برابر شنیده ها، همیشه نشانه رضایت نیست. دفاع از بى گناه، واجب است و سكوت همه جا زیبا نیست.