فهرست کتاب


گنجینه معارف 3 (110 موضوع)

محمد رحمتی شهرضا

تلف شدن اموال خریدار و فروشنده

«عن محمد بن سنان، إنّ أبا الحسن علیّ بن موسى الرّضا(علیه السلام) كتب إلیه فیما كتب، من جواب مسائله: علّة تحریم الرّبا، إنّما نهى اللَّه عزّ و جلّ عنه، لما فیه من فساد الأموال، لأنّ الإنسان إذا اشترى الدّرهم بالدّرهمین، كان ثمن الدّرهم درهما، و ثمن الآخر باطلا، فبیع الرّبا و شراؤه و كس على كلّ حال، على المشتری و على البایع، فحظر اللَّه- تبارك و تعالى- على العباد الرّبا، لعلّة فساد الأموال، كما حظر على السّفیه أن یدفع إلیه ماله، لما یتخوّف علیه من إفساده، حتى یؤنس منه رشدا؛ فلهذه العلّة حرّم اللَّه الرّبا، و بیع الدّرهم بدرهمین یدا بید ... و علّة تحریم الرّبا بالنّسیئة، لعلّة ذهاب المعروف، و تلف الأموال، و رغبة النّاس فی الرّبح، و تركهم القرض، و صنائع المعروف، و لما فی ذلك من الفساد، و الظّلم، و فناء الأموال؛(1145) محمّد بن سنان مى گوید: امام ابو الحسن علىّ بن موسى الرضا(علیه السلام) در پاسخ سؤالهاى كتبى او چنین نوشته است: علّت حرام بودن ربا و اینكه خدا از آن نهى كرده است، این است كه مایه تباهى اموال مى شود، زیرا كه آدمى چون یك درهم را به دو درهم بخرد، بهاى یك درهم یك درهم است و درهم دیگر باطل (و بدون برابر) است، بنابراین خرید و فروش ربوى در هر حال به زیان خریدار و فروشنده خواهد بود، از این رو خداى متعال آن را بر بندگان حرام كرده است كه سبب تباهى اموال است؛ چنان كه از سپردن مال شخص «سفیه» به خودش منع كرده است، چون ترس این هست كه مال خویش را تباه كند، مگر هنگامى كه رشد و شعور خویش را بازیابد. آرى، به این سبب است كه خدا ربا -و فروختن یك درهم به دو درهم دست به دست (نقدى)- را حرام كرده است ... و علّت رباى غیر نقدى (نسیه، با مهلت)، برافتادن كار خیر و تلف شدن اموال است، و تمایل پیدا كردن مردم به سودخوارى، و ترك قرض دادن به نیازمندان، و از میان رفتن نیكوكارى، و شیوع ظلم (اقتصادى) و نابودى اموال (وامگیران و فرودستان در نتیجه پرداخت سود و ربا).»

حكم رباخوار

«عن أبی بصیر قال: قلت: آكل الرّبا بعد البیّنة؟ قال: یؤدّب، فإن عاد أدّب، فإن عاد قتل؛(1146) ابو بصیر مى گوید: (به امام صادق(علیه السلام) ) گفتم: حكم رباخوار پس از ثابت شدن چیست؟ فرمود: باید او را تأدیب كرد، و اگر دوباره مرتكب شد باز باید تأدیب شود؛ و اگر براى بار سوّم ربا خورد باید كشته شود.»

توبه رباخوار

«فیما روى عن الإمام الباقر(علیه السلام) : إنّه أتی بآكل الرّبا فاستتابه فتاب، ثمّ خلّى سبیله، ثمّ قال: یستتاب آكل الرّبا، كما یستتاب من الشّرك؛(1147) رباخوارى را نزد امام باقر(علیه السلام) آوردند، ایشان از او خواستند كه توبه كند و چنین كرد، آنگاه رهایش كردند، بعد فرمودند: رباخوار را چنان باید توبه داد كه مشرك را توبه مى دهند.»