شعر
دقّت بسیار دارد فهم اسرار عدم
چشم از عالَم بپوشى تا شوى آگاه ما(1105)
هر جا كه سخن كنى تو با دقّت باش
هشدار كه اشتباهِ بى جا نكنى(1106)
آخر این اقرار خواهى كَرد هین
هم ز اوّل روز آخر را ببین
مى توانى دید آخر را مكن
چشم آخربینت را كور و كهن
هر كه آخربین تر او مسعود وار
نبوَدش هر دم به ره رفتن عثار(1107)
به آغاز اگر كار خود ننگرى
به فرجام ناچار كیفر بَرى(1108)
به هر جایى كه خواهى دَر شدن را
نگه كن راهِ بیرون آمدن را
«ناصر خسرو»
نكات
تمام اكتشافات بشر مرهون دقّت اوست. دستورِ دین است كه كارها را با دقّت انجام دهیم. حتّى در مقام تردید و شك، نباید چیزى را به خداوند نسبت داد، تا چه رسد به مواردى كه بدانیم آن حرف و سخن از خدا نیست. بنابراین باید در تفسیر قرآن و بیان احكام دقّت كرد. آفرینش، پر از راز و رمز، و ظرافت و دقّت است كه تنها خردمندان به درك آن راه دارند. «لآَیاتٍ لِأُولِى الْأَلْبابِ». پندار وجود تضاد و اختلاف در قرآن، نتیجه نگرش سطحى و عدم تدبّر و دقّت است. «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ» دقّت در آثار طبیعى، از بهترین راه هاى خداشناسى است. ایمان به نظارت خداوند، مایه دقّت و پرهیزكارى است. دقّت در ترازو، وزن و محاسبات، عامل خیر و بركت است و كم فروشى، خیر و بركت را مى برد. تیزبینى و دقّت و تسلّط، شرط لازم براى رهبرى است. حاكم و قاضى باید شرایط خاصّى داشته باشد از جمله: الف: محبّت و دقّت. «تَفَقَّدَ الطَّیْرَ» ب: تواضع. «ما لِیَ لا أَرَى الْهُدْهُدَ» ج: صلابت در برابر متخلّف. «لَأُعَذِّبَنَّهُ أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ» د: فرصت دادن به متّهم. «لَیَأْتِیَنِّى». عبرت گرفتن، به دقّت و تعقّل نیاز دارد. افراد غافل با دید سطحى نمى توانند حقایق را درك كرده و عبرت بگیرند. تنها اهل ایمان از دقّت در روزى رسانى خداوند، درس و عبرت مى گیرند. (ولى افراد غافل همه چیز را سطحى مى پندارند.) صنعت باید با دقّت و كیفیّت همراه باشد.