نكوهش ستایشگران
«الأمالى للصدوق فِى مَنَاهِى النَّبِیِّ(صلى الله علیه و آله) أَنَّهُ نَهَى عَنِ الْمَدْحِ وَ قَالَ احْثُوا فِی وُجُوهِ الْمَدَّاحِینَ التُّرَابَ؛(823) در منهیات حضرت رسول(صلى الله علیه و آله) آمده: در چهره ستایشگران خاك بپاشید.»
ظلم با ستایش بیجا
«فِى تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَى «لا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ»(824) أَنَّهُ إِنْ جَاءَكَ رَجُلٌ وَ قَالَ فِیكَ مَا لَیْسَ فِیكَ مِنَ الْخَیْرِ وَ الثَّنَاءِ وَ الْعَمَلِ الصَّالِحِ فَلَا تَقْبَلْهُ مِنْهُ وَ كَذِّبْهُ فَقَدْ ظَلَمَكَ؛(825) در تفسیر آیه شریفه «لا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ» آمده اگر كسى آمد و درباره تو سخنانى گفت كه در تو وجود نداشت از او قبول نكن و وى را تكذیب نما زیرا او با آن سخنان ناروا بر تو ظلم كرده است.»
یكسانى مدح و ذمّ مردم
«قَالَ الصَّادِقُ(علیه السلام) لَا یَصِیرُ الْعَبْدُ عَبْداً خَالِصاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى یَصِیرَ الْمَدْحُ وَ الذَّمُّ عِنْدَهُ سَوَاءً لِأَنَّ الْمَمْدُوحَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَا یَصِیرُ مَذْمُوماً بِذَمِّهِمْ وَ كَذَلِكَ الْمَذْمُومُ فَلَا تَفْرَحْ بِمَدْحِ أَحَدٍ فَإِنَّهُ لَا یَزِیدُ فِى مَنْزِلَتِكَ عِنْدَ اللَّهِ وَ لَا یُغْنِیكَ عَنِ الْمَحْكُومِ لَكَ وَ الْمَقْدُورِ عَلَیْكَ وَ لَا تَحْزَنْ أَیْضاً بِذَمِّ أَحَدٍ فَإِنَّهُ لَا یَنْقُصُ عَنْكَ بِهِ ذَرَّةٌ وَ لَا یَحُطُّ عَنْ دَرَجَةِ خَیْرِكَ شَیْئاً وَ اكْتَفِ بِشَهَادَةِ اللَّهِ تَعَالَى لَكَ وَ عَلَیْكَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كَفى بِاللَّهِ شَهِیداً وَ مَنْ لَا یَقْدِرُ عَلَى صَرْفِ الذَّمِّ عَنْ نَفْسِهِ وَ لَا یَسْتَطِیعُ عَلَى تَحْقِیقِ الْمَدْحِ لَهُ كَیْفَ یُرْجَى مَدْحُهُ أَوْ یُخْشَى ذَمُّهُ وَ اجْعَلْ وَجْهَ مَدْحِكَ وَ ذَمِّكَ وَاحِداً وَ قِفْ فِى مَقَامٍ تَغْتَنِمُ بِهِ مَدْحَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَكَ وَ رِضَاهُ فَإِنَّ الْخَلْقَ خُلِقُوا مِنَ الْعَجِینِ مِنْ مَاءٍ مَهِینٍ فَلَیْسَ لَهُمْ إِلَّا مَا سَعَوْا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ماسَعى» وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ «وَ لا یَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ لا یَمْلِكُونَ مَوْتاً وَ لا حَیاةً وَ لا نُشُوراً»؛(826) امام صادق(علیه السلام) فرمودند: بنده اى در نزد خداوند به پاكى نمیرسد مگر اینكه مدح و ذمّ مردم در نظر او یكسان باشد، زیرا كسى كه در نظر خداوند ممدوح میباشد با مذمّت مردم مذموم نمى گردد؛ كسى كه در نزد خداوند مذموم میباشد با مدح و ستایش مردم ممدوح نخواهد شد پس بنابراین با مدح كسى خوشحال نباش كه مدح او تو را نزد خداوند مقرّب نمیكند، و مقدّرات و سرنوشت تو را تغییر نمیدهد؛ از مذمّت كسى هم محزون مباش زیرا با مذمّت اشخاص چیزى از تو كاسته نمى گردد و از مقامت كم نمى گردد، و شهادت خداوند براى تو كفایت مى كند، كسى كه توانائى ندارد مذمّت را از خود دور كند و یا مدح را به طرف خود بكشاند چگونه از مدح مردم خوشش مى آید و یا از مذمّت آنان ناراحت میگردد باید به مدح و یا ذمّ مردم كارى نداشته باشى و باید كارى كنى كه رضایت خدا و مدح او شامل حال تو گردد، مردم همه از آب پستى خلق شده اند، و فقط كسانى میتوانند سعادت پیدا كنند كه در كارهاى نیك شتاب داشته باشند. خداوند متعال میفرماید: «وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى»(827) و نیز فرموده: «وَ لا یَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ لا یَمْلِكُونَ مَوْتاً وَ لا حَیاةً وَ لا نُشُوراً»(828) مردم توانائى ندارند نفع و ضرر را از خود دور كنند و یا مرگ و زندگى را در اختیار بگیرند، و یا در قیامت براى خود كارى انجام دهند.»