فهم قرآن در حركت و عمل
مرحوم حضرت آیت اللَّه سید محمود طالقانى -صاحب تفسیر «پرتوى از قرآن»(789)- در سخنرانى خود به سال 1358 شمسى در حسینیه ارشاد تهران چنین فرمودند: اگر تفسیرى نوشتم(790) كه به هر حال مورد توجّه واقع شده، مى دانید از بركت چه بود؟ از بركت زندان بود! زندانى كه دیگر هیچ مسئولیتى نداشتم جز این كه راه بروم، یك سوره اى، یك آیه اى را در نظر بگیرم. دور حیاط زندان، وقت خوابیدن، وقت آسایش، چیزى بفهمم و یادداشت كنم -مهم ترین مسئولیت را براى خودم همین مى دیدم- و با وسایل و مشكلاتى به خارج زندان بفرستم تا به صورت انتشار دربیاید.ولى از باب خالى نبودن عریضه، این نكته را عرض مى كنم كه از خصایص قرآن و درك قرآنى -كه شاید كمتر ما توجّه داشته باشیم- این است كه بعضى از مسایل و حقایق قرآن در ضمن حركت براى انسان تبیین مى شود، نه نشستن در یك گوشه اى و این تفسیر و این بیان و آن بیان، این اظهار را دیدن و اینها را جمع كردن، به طور مثال عرض مى كنم، تفسیر سوره «نازعات» را -همان طورى كه كسانى دیده اند- در «پرتوى از قرآن» نوشته ام ولى وقتى از زندان- بیرون آمدم و این حركت انقلاب را دیدم، باز دیدم یك مسایل جدیدى براى من روشن شد و این سعه نظر قرآن است. همان طور كه خود قرآن بیان كرده(791)، با حركت و احتیاجات و برخوردهاست كه بعضى از متشابهات باید تأویل یابد.(792)
نجات از قبر و تألیف تفسیر
امین الدین ابو على فضل بن حسن طبرسى (متوفاى 548 ق) از علماى بزرگ اسلامى است. گویند سكته اى بر ایشان عارض شده بود و كسانى كه بر بالینش حاضر بودند گمان بردند كه وفات كرده است. او را غسل داده و كفن نموده و به خاك سپردند و از سر قبرش مراجعت نمودند. پس از مدت كوتاه به هوش آمد و احساس كرد كه در قبر دفن شده است. در همان حال نذر كرد كه اگر خداوند او را نجات دهد، تفسیرى درباره قرآن تألیف نماید.
اتفاقاً یكى از كفن دزدها به دنبال نبش قبر او بود تا كفنش را به سرقت ببرد. در همان حال قبر او را شكافت و شروع به باز كردن كفن هایش نمود كه ایشان دست دزد را گرفت، دزد بسیار ترسید. علامه طبرسى با او سخن گفت و در نتیجه كفن دزد بیشتر ترسید، اما علامه به او گفت: نترس و قصه كار خود را براى او بیان كرد.
كفن دزد او را بر پشت خود حمل كرده و به منزلش رسانید او نیز تمامى كفن ها را به او داد و مال فراوانى به او بخشید و كفن دزد هم به دست علامه طبرسى توبه كرد. آنگاه علامه به نذرش وفا كرد و تفسیر شریف و گران سنگ مجمع البیان را تألیف نمود.(793)