همراه ناآزموده
سعدى گوید: یكسال از تنگه بین بلخ و هرى به سفر مى رفتم. راه سفر امن نبود زیرا رهزنان خونخوار در كمین مسافران و كاروانها بودند. جوانى به عنوان راهنما و نگهبان به همراه من حركت كرد.
این جوان انسانى نیرومند و درشت هیكل بود و براى دفاع با سپر، ورزیده بود و در تیراندازى مهارت داشت. زور و نیرویش در كمان كشى به اندازه ده پهلوان بود، ولى یك عیب داشت و آن اینكه با ناز و نعمت و خوشگذرانى بزرگ شده بود. جهان دیده و سفركرده نبود، بلكه سایه پرورده بود، با صداى غرش طبل دلاوران آشنا نبود و برق شمشیر سواركاران را ندیده بود.
اتفاقاً من و این جوان پشت سر هم حركت مى كردیم و هر مانعى كه سر راه بود بر طرف مى كرد.
ما همچنان به راه ادامه مى دادیم كه ناگاه دو نفر رهزن، از پشت سنگى سر برآوردند و قصد جنگ ما نمودند، در دست یكى از آنها چوبى و در بغل دیگرى پتكى بود.
به جوان گفتم: چرا درنگ مى كنى اكنون هنگام زور آزمایى است؟ دیدم تیر و كمان از دست او افتاده و لرزه بر اندام شده و خود را باخته است، كار به جایى رسید كه چاره اى جز تسلیم نبود، همه بار و بنه و اسلحه و لباسها را در اختیار آن دو رهزن قرار دادیم و با جان سالم از دست آنها رها شدیم.(714)
شعر
بچه عزیز است، تربیت او عزیزتر است.
«امثال و حكم دهخدا»
تمتّعى كه من از فضل در جهان بردم
همان جفاى پدر بود و سیلى استاد
«ظهیر»
چوب تر را چنان كه خواهى پیچ
نشود خشك جز به آتش راست
«سعدى»
با پسر، قول زشت و فحش مگوى
تا نگردد لئیم و فاحشه گوى
«اوحدى»
فرزند همان كند به هر حال
كز مادر خویش و از پدر دید
«امثال و حكم دهخدا»
نكات
بچّه ها قابلیت یادگیرى همه چیز را از والدین خود دارند باید دقت كنیم كه آنان نسبت به اعمال ما تأثیرپذیرى بیشترى دارند تا به حرفهاى ما. فرزند صالح از بارزترین باقیات صالحات براى انسان است پس در تربیت آن بكوشیم. تربیت فرزنداز خود او عزیزتر است. فرزندانى كه در محیط گناه بزرگ شوند نسبت به والدین خود نیز ناسپاستر خواهند بود. یادگیرى دانش در كودكى همچون نقش و نگار بر سنگ است كه به این زودیها زائل نخواهد شد پس در تربیت فرزندان دقت كنیم. در تربیت فرزند دلسوزى بیش از حد ممنوع است. فرزند صالح افتخار پدر و مادر است. تربیت غیر مستقیم اثر گذارتر از تربیت مستقیم است. غیر مستقیم، آن است كه با عمل به تربیت فرزندانمان بپردازیم. طبق آمار نود درصد بزهكاران از ناحیه پدر و مادر خود ضربه دیده اند. بزرگان در تربیت فرزندانشان از خداوند كمك خواسته اند.