استفاده از تجارب مفید گذشتگان
«قال على(علیه السلام) لاى بنىّ! انّى و ان لم اكن عمّرت عمر من كان قبلى فقد نظرت فى اعمالهم و فكرت فى اخبارهم و سرت فى آثارهم حتّى عدت كأحدهم بل كأنّى بما انتهى الىّ من امورهم قد عمّرت مع اوّلهم الى آخرهم فعرفت صفو ذلك من كدره و نفعه من ضرره فاستخلصت لك من كلّ امر نخیله و توخّیت لك جمیله و صرفت عنك مجهوله؛(675) على(علیه السلام) به فرزند بزگوارشان فرمودند: اى فرزند عزیز! گر چه عمر من همزمان با عمر گذشتگان نبوده است ولى در كارهاى آنان نظر افكنده ام و در تاریخشان با دقّت فكر كرده و در آثارشان سیر نموده ام تا جایى كه از كثرت اطّلاع مانند یكى از آنان به حساب آمدم، اخبارى را كه از گذشتگان دریافت داشته ام به قدرى مرا به وضع آنان آگاه كرده كه گوئى خود شخصاً با اوّلین تا آخرین آنها زندگى كرده ام و جریان امورشان را از نزدیك دیده ام، بر اثر تعمّق در تاریخ آنان، روشنى و تیرگى كارشان را شناختم و سود و زیان اعمالشان را تشخیص دادم، سپس مجموع اطّلاعات تاریخى خود را غربال كردم، آنچه كه مفید و آموزنده بود در اختیار تو گذاردم و تنها مطالب زیبا و دلپذیر وقایع را براى تو برگزیدم و ذهنت را از قضایاى مجهول و بى فائده كه اثر علمى و عملى ندارد بر كنار نگاه داشتم.»
غفلت از گذشتگان نادانى است
«الامام الصادق(علیه السلام) : إنّ أبى حدّثنى، عن أبیه، عن جدّه، عن علیّ(علیه السلام) : أنّ رسول اللَّه(صلى الله علیه و آله) قال: .. و أغفل الناس من لم یتّعظ بتغیّر الدّنیا من حال الى حال .. و أعلم الناس من جمع علم الناس إلى علمه؛(676) امام صادق(علیه السلام) : پدرم، از پدرانش، از على(علیه السلام) روایت كرد كه پیامبر اكرم(صلى الله علیه و آله) گفت: غافلترین مردمان كسى است كه از دگرگون شدن دنیا از حالى به حالى دیگر پند نگیرد ... و داناترین مردمان كسى است كه دانش مردمان را نیز به دانش خود بیفزاید.»
تأثیر عبرت آموزى براى آینده
«الامام على(علیه السلام) : .. لو اعتبرت بما مضى، حفظت ما بقى؛(677) امام على(علیه السلام) : اگر از آنچه گذشته است عبرت بگیرى، آنچه را كه باقى مانده است نگاه خواهى داشت.»