صبر در مصیبتها
«عن ابى بصیر قال سمعت ابا عبداللَّه(علیه السلام) یقول: انّ الحرّ حرّ على جمیع احواله، ان نابته نائبة صبر لها، و ان تداكّت علیه المصائب لم تكسره، و ان اسر و قهرا و استبدل بالیسر عسرا، كما كان یوسف الصّدّیق الامین صلوات اللَّه علیه لم یضرر حرّیّته ان استعبد و قهر و اسر و لم یضرره ظلمة الجبّ و وحشته و ما ناله ان منّ اللَّه علیه فجعل الجبّار العاتى له عبدا بعد اذ كان له مالكا؛(322) ابى بصیر گفت از امام صادق(علیه السلام) شنیدم كه فرمود: آزادمرد، در همه حالات، آزاد است، اگر به مصیبتى دچار شود صبر میكند، اگر گرفتار هجوم بلا گردد شكست نمیخورد، آزادمرد اگر اسیر شود، ستم بیند، آسایشش به سختى مبدّل گردد، باز هم آزاد است، چنان كه به روح آزاد یوسف صدّیق آسیبى نرسید، با آنكه به بردگى رفت، اسیر شد، ستم دید، همچنین تاریكى زندان، وحشت حبس، و مصائب، دیگرى كه دامنگیر آن مرد الهى شد، ضررى به شخصیّت روحى وى نزد، و سرانجام خداوند بر او منّت گذارد، به اوج عظمت و اقتدارش رسانید و فرمانرواى جبّار مصر را، كه روزى مالك یوسف صدّیق بود، به بندگى و غلامى وى درآورد!»
صبر، صفت كریمان
«عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ(علیه السلام) قَالَ الْمَكَارِمُ عَشْرٌ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَكُونَ فِیكَ فَلْتَكُنْ فَإِنَّهَا تَكُونُ فِى الرَّجُلِ وَ لَا تَكُونُ فِى وَلَدِهِ وَ تَكُونُ فِى الْوَلَدِ وَ لَا تَكُونُ فِى أَبِیهِ وَ تَكُونُ فِى الْعَبْدِ وَ لَا تَكُونُ فِى الْحُرِّ قِیلَ وَ مَا هُنَّ قَالَ صِدْقُ الْبَأْسِ وَ صِدْقُ اللِّسَانِ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ وَ إِقْرَاءُ الضَّیْفِ- وَ إِطْعَامُ السَّائِلِ وَ الْمُكَافَأَةُ عَلَى الصَّنَائِعِ وَ التَّذَمُّمُ لِلْجَارِ وَ التَّذَمُّمُ لِلصَّاحِبِ وَ رَأْسُهُنَّ الْحَیَاء؛(323) ابو عبد اللَّه صادق(علیه السلام) مى گفت: ده خصلت از خلق و خوى كریمان است اگر توانستى همه آن ده خصلت را در خود فراهم كن؛ چه بسا كه این ده خصلت در پدر خانواده فراهم باشد و در فرزندان او فراهم نباشد. و یا در فرزند خانواده فراهم شود و در پدر او فراهم نباشد و چه بسا كه (این ده خصلت) در برده زرخرید فراهم باشد و در نجیب زاده آزاده فراهم نباشد.
پرسیدند كه آن ده خصلت كدام است. ابو عبد اللَّه صادق(علیه السلام) گفت: استقامت در مقابل حوادث، راستى در سخن، اداء امانت، رسیدگى به خویشان، خوش برخوردى با میهمانان، دعوت گدایان بر سر خوان، نیكى با نیكان، حمایت از همسایگان، حمایت از همراهیان و بالاتر از همه حیا.»