آزادى از شهوات
«قال علىّ(علیه السلام) : من ترك الشّهوات كان حرّا؛(46) على(علیه السلام) میفرمود: آزاد كسى است كه بتواند شهوات ناروا را ترك گوید.»
صفات آزادمرد
«عن ابى بصیر قال سمعت ابا عبد اللَّه(علیه السلام) یقول: انّ الحرّ حرّ على جمیع احواله، ان نابته نائبة صبر لها، و ان تداكّت علیه المصائب لم تكسره، و ان اسر و قهر او استبدل بالیسر عسرا، كما كان یوسف الصّدّیق الامین صلوات اللَّه علیه لم یضرر حرّیّته ان استعبد و قهر و اسر و لم یضرره ظلمة الجبّ و وحشته و ما ناله ان منّ اللَّه علیه فجعل الجبّار العاتى له عبدا بعد اذ كان له مالكا؛(47) ابى بصیر گفت از امام صادق(علیه السلام) شنیدم كه فرمود: آزاد مرد، در همه حالات، آزاد است، اگر به مصیبتى دچار شود صبر میكند، اگر گرفتار هجوم بلا گردد شكست نمیخورد، آزاد مرد اگر اسیر شود، ستم بیند، آسایشش به سختى مبدّل گردد، باز هم آزاد است، چنان كه به روح آزاد یوسف صدّیق آسیبى نرسید، با آنكه به بردگى رفت، اسیر شد، ستم دید، همچنین تاریكى زندان، وحشت حبس، و مصائب دیگرى كه دامنگیر آن مرد الهى شد، ضررى به شخصیّت روحى وى نزد، و سرانجام خداوند بر او منّت گذارد، به اوج عظمت و اقتدارش رسانید و فرمانرواى جبّار مصر را، كه روزى مالك یوسف صدّیق بود، به بندگى و غلامى وى در آورد!»
هدف عالى انسانى
«عن الصّادق(علیه السلام) من اصبح مهموما لسوى فكاك رقبته فقد هوّن علیه الجلیل و رغب من ربّه فى الرّبح الحقیر؛(48) امام صادق(علیه السلام) فرموده است: كسى كه شب را به صبح آورد و غیر از آزادى خود، غصّه و اندوهى در دل داشته باشد بداند كه عالیترین هدف انسانى را كوچك و خوار شمرده و بجاى توجّه به خداوند، علاقه و میل خویش را بطرف سود ناچیزى معطوف داشته است.»