فهرست کتاب


گزینش تکنولوژی،از دریچه ی بینش توحیدی

اصغر طاهرزاده

مقام معظم رهبری:

«افق در پیش چشم امت اسلامی امروز از همیشه روشنتر و امید برای رسیدن به هدفهائی كه اسلام برای فرد و جامعه‌ی مسلمان ترسیم كرده، از همیشه بیشتر است... اسلام با بیداری مسلمانان و بازیافت هویت خویش و با مطرح شدن اندیشه‌ی توحیدی و منطق عدالت و معنویت، دور تازه‌ئی از شكوفائی و عزت خویش را آغاز كرده است.... من با اطمینان كامل می‌گویم: این هنوز آغاز كار است، و تحقق كامل وعده‌ی الهی یعنی پیروزی حق بر باطل و بازسازی امت قرآن و تمدن نوین اسلامی در راه است: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الأْرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضى لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِكُونَ بِی شَیْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ»(1)»(2)

مقدمه

باسمه تعالی
1- کتابی که در پیش رو دارید بازنویسی کتاب «گزینش تکنولوژی از دریچه‌ی بینش توحیدی» است که استاد طاهرزاده در سال‌های 70- 69 در خلال تفسیر سوره یوسف(ع) مطرح نمودند و پس از پیاده‌شدن از نوار در سال 72 به صورت کتاب به‌چاپ رسید، که پس از اتمام نسخه‌های کتاب مذکور هم‌اکنون با ویرایش جدید و طرح نکات اضافی در اختیار عزیزان قرار می‌گیرد.
2- نکته‌ای که در این کتاب مورد تأکید قرار گرفته و آن را از سایر مباحث استاد در رابطه با غرب و تکنولوژی متمایز می‌کند، نقش نگاه توحیدی در گزینش تکنولوژی نوین و توجه به این نکته است که تکنولوژی نوین در جهان امروز به عنوان معبود بشرِ مدرن مدّ نظر قرار گرفته و به همین جهت او را نسبت به حقیقت محجوب کرده است.
3- یکی از دغدغه‌های هر انسان موحدی این است که چگونه نگاه توحیدی را باید در زندگی کاربردی کرد و از آن بهره گرفت. در این کتاب روشن می‌شود که تا انسان متوجه افق یگانه‌ی عالم هستی نشود، عموماً بر اساس امیال نفسانی خود زندگی را شکل می‌دهد و در نتیجه نمی‌تواند ضعف‌های انتخاب‌های خود را بشناسد و از هلاکت حاصل از آن رهایی یابد.
4- موضوع نگاه غربی به عالم و آدم که روشنفکران غرب‌زده را تحت تأثیر خود قرار داده و آن‌ها را از فهمِ نظامی که باید خداوند بر آن ولایت داشته باشد، محروم کرده، نکته‌ی مهمی است که بدان پرداخته شده تا هرکس خود را بپاید و مواظب باشد با چه نگاهی باید به سرمایه‌های معنوی و ملّی خود بنگرد تا به‌راحتی آن‌ها را از دست ندهد.
5- در کتاب روشن می‌شود که اگر توسعه‌ی تکنولوژی همراه با حکمت و فضیلت نباشد، جامعه را به گمراهی و ویرانی و انهدام می‌کشاند. و سرگیجه‌ای که جهان مدرن امروزه بدان گرفتار است به جهت غفلت از توحیدی است که حکمت و فضیلت را به همراه می‌آورد.
به امید آن‌که بتوانیم به کمک نگاه توحیدی همه‌ی انتخاب‌های خود را در راستای پیوند با حقیقت انجام دهیم، این کتاب را تقدیم عزیزان می‌نماییم.
گروه فرهنگی المیزان

مقدمه مؤلف

باسمه تعالی
1- اگر پذیرفته باشیم در زندگی و در انتخابِ ‌چیزی که باید انتخاب کنیم، دیدگاه توحیدی دارای نقشی اساسی است؛ باید از خود سؤال کرد در دوران مدرن که تکنولوژی و ابزارهای دنیای مدرن سراسر زندگی بشر را اشغال کرده، نقش دیدگاه توحیدی چگونه باید باشد؟ جواب‌دادن به این سؤال ممکن است در ابتدای امر ساده به نظر برسد ولی وقتی معتقد باشیم هر تکنیکی با فرهنگ خاصی که همراه دارد، ظاهر می‌شود و هرجا پا می‌گذارد فرهنگ خاص خود را به همراه می‌آورد، مجبور می‌شویم با تأمل بیشتر به سؤال مذکور فکر کنیم.
2- راستی از هر تکنیکی می‌توان در هر فرهنگی استفاده کرد؟ اگر نمی‌توان پس چگونه در شرایطی که فعلاً خودمان نمی‌توانیم تکنولوژی موجود در جهان را بر اساس فرهنگ ملّی و دینی خود بسازیم و باید گزینش کنیم، ملاک این گزینش‌ها‌چیست؟ و چه اهدافی باید مدّ نظر قرار گیرد؟ حساسیت ما در استفاده از تکنولوژی‌هایی که به محیط زیست آسیب می‌رساند چه اندازه باید باشد؟ در تعامل بین انسان و تکنیک، رعایت جایگاه تعادلِ روح و روان انسان کجاست؟ رابطه تولید انبوه با ماشینی‌شدن روح و قلب انسان چگونه و به چه قیمت باید باشد؟ این‌ها سؤالاتی است که یک ملت باید از خود داشته باشد تا در گزینش تکنولوژی موجودِ جهانِ مدرن بهترین گزینش را انجام دهد. از همه مهم‌تر باید از خود پرسید دیدگاه توحیدی اسلام در این راستا چه کمکی می‌تواند به ما بکند. جواب به این سؤال و سؤال‌های دیگر چیزی است که إن‌شاءالله در طول بحث بدان پرداخته می‌شود.
3- مسلّم توجه به «تعالی انسان»، «عدالت» و «ولایت الهی» به ما اجازه نمی‌دهد که به‌راحتی روح فرهنگ غربی را به شوق به‌دست‌آوردن تکنولوژی مدرن بپذیریم. تجربه‌ی ملت‌هایی که با سیطره‌ی تکنولوژی مدرن همه‌ی ساختارهای فرهنگی خود را از دست دادند، تجربه‌ی عبرت‌آموزی است تا ما در رویارویی با دنیای مدرنْ سخت محتاطانه عمل کنیم و با در صحنه نگه‌داشتن نظام معرفتی توحید اسلامی نگذاریم سرنوشت ما سرنوشت آن کسی شود که رفت آب بیاورد، آب او را بُرد.
4- ابتدا باید از خود بپرسیم؛ آرمان‌های بلند فرهنگ تشیع را چگونه پاس داریم که نه دچار روزمرّگی شویم و نه گرفتار عقب‌گرد و ارتجاع. انقلاب اسلامی آرمان‌هایی را در مقابل ما قرار داده است که برای رسیدن به آن‌ها سخت باید هوشیاری به خرج داد تا از الگویی که باید بدان رسید غفلت نشود و از طریق قدرت تکنولوژی، جهان مدرن الگوی غربی خود را بر ما تحمیل ننماید.
5- هویت توحیدی به ما کمک می‌کند تا در هر شرایطی بتوانیم خود را بازخوانی کنیم و با ملاک‌های دینی در عرصه‌ی تعامل با دنیای جدید خود را نبازیم و در اندیشه‌ی «نوآوری» و «شکوفایی» به صورتی دینی و توحیدی عمل کنیم و نه به صورتی غربی و سکولار، و رویکرد ما به سوی تحقق تمدن اسلامی باشد.
6- هیچ‌چیز عزیزتر از حقیقت نیست و نمی‌توان در غوغای نظر به تکنولوژی برتر، از حقیقت دست شست و روحیه‌ی حقیقت‌جویی را به پای تکنولوژی قربانی کرد، و پرورش انسان را که باید تا اوج آسمان وسعت یابد، نباید در حدّ توسعه‌ی تکنیکی محدود نمود و از حکمت و فضیلت که صرفاً در نگرش توحیدی محقق می‌شود، غافل ماند.
آری اگر پشت‌کردن به تکنولوژی یک نحوه ارتجاع است -که هست- غفلت از حقیقت و گرفتار ظاهرگرایی‌شدن، نابودی همه‌ی زندگی است.
به امید آن‌که فکر کنیم، انتخاب کنیم و زندگی نماییم.
طاهرزاده