سوره 37. صافات آیه 1-5
آیه
وَالصَّآفَّاتِ صَفّاً
فَالزَّاجِرَاتِ زَجْراً
فَالتَّالِیَاتِ ذِکْراً
إِنَّ إِلَهَکُمْ لَوَاحِدٌ
رَبُّ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا وَرَبُّ الْمَشَارِقِ
ترجمه
سوگند به صف بستگان (در صفوفی منظّم) صف بستنی.
پس باز می دارند (از معاصی و وسوسه ها) باز داشتنی.
همانان که پی در پی ذکر خدا (کتاب آسمانی) را تلاوت می کنند.
بی شک که معبود شما یکتاست.
پروردگار آسمان ها و زمین و آن چه میان آن دو است و پروردگار مشرق ها (و مغرب ها).
نکته ها
این سوره با سه سوگند خداوند آغاز شده است. گرچه خداوند نیازی به سوگند ندارد و مؤمنان بدون سوگند سخن او را می پذیرند، امّا سوگند، نشانه اهمیّت و عظمت مورد سوگند و توجّه دادن به آن است. لذا خداوند به امور مختلف سوگند خورده است.
مراد از «صافّات»، «زاجرات» و «تالیات»، فرشتگانی هستند که در صفوفی منظم اوامر الهی را اجرا می کنند، مردم را از وسوسه باز می دارند و پیوسته به یاد خدا هستند. البتّه گروهی گفته اند: مراد، رزمندگانی هستند که در صف های منظم از حریم حقّ دفاع می کنند و با تلاوت آیات الهی و یاد خدا روحیه و نیرو می گیرند.
کلمه «زاجرات» هم می تواند از «زجر» به معنای باز داشتن باشد که مراد باز داشتن از وسوسه ها و گناهان است و هم می تواند از «زجره» به معنای فریاد باشد، یعنی سوگند به فریادگران تاریخ.
پیام ها
1- در زندگی، به نظم های هدفدار ارج نهیم. (در دو سوره «صافّات» و «صف»، سخن از نظم وانضباط است وبه آن سوگند یاد شده است.) «و الصافّات صفّاً»
2- نظم، وحدت، قدرت، همفکری و همکاری که در صف متجلّی است، از نشانه های کارگزاران الهی است. «و الصافّات صفّاً»
3- وجود عوامل بازدارنده از گناه و ناهی از منکر، در جامعه لازم است. «فالزاجرات زجرا»
4- انرژی گرفتن از یاد خدا از طریق تلاوت قرآن «التالیات ذکرا» و دفاع از حریم حقّ «الزاجرات» همراه با نظم و آماده باش، «و الصافّات صفّاً» ضرورت یک نظام الهی است.
5 - انجام هر کاری باید با کیفیّتی عالی همراه باشد. بهترین نظم، «صفا» بهترین قدرت، «زجراً» و بهترین یاد خدا. «ذکرا»
6- شعار توحید را هم محکم بگوییم، هم زیبا و هم قبل از هر چیز دیگر. (در این آیات ابتدا سوگند با آهنگ زیبایی مطرح شده و سپس:) «ان الهکم لواحد»
7- برای هر چیزی سوگند یاد نکنیم. (معمولاً سوگندهای قرآن برای مسائل اساسی و مهم مانند مبدأ و معاد است)
در سوره ی ذاریات بعد از چند سوگند می فرماید: «انّما توعدون لصادق»**ذاریات، 5 .*** قطعاً آنچه وعده داده شده اید محقّق شدنی است.
در سوره مرسلات نیز پس از چند سوگند، سخن از قیامت است آنجا که می فرماید: «انّما توعدون لواقع»**مرسلات، 7.***
و در این جا بعد از چند سوگند، سخن از توحید است و می فرماید: «انّ الهکم لواحد» (آری در برابر کسانی که به شدّت پایبند شرک هستند باید سوگندهای پی در پی یاد کرد).
8 - مشرکان میان الوهیّت و ربوبیّت خداوند تفاوت قائل بودند، لذا این آیه بر یکی بودن این دو تأکید می کند. «الهکم لواحد ربّ السموات والارض»
9- همه ی هستی تحت تربیت و رشد الهی است. «ربّ السموات والارض»
10- برای هر چیزی ربّی نپندارید، زیرا که پروردگار همه ی هستی یکی بیش نیست. «ربّ السموات والارض»
11- از نشانه ها و دلایل توحید، هماهنگی میان زمین و آسمان و دیگر مخلوقات جهان هستی است. «انّ الهکم لواحد ربّ السموات والارض...»
12- زمین، کروی شکل است. (کلمه ی «مشارق» و تفاوت در طلوع و غروب ها، نشانه ی کروی بودن زمین است)
13- خورشید و نور آن، نقش مؤثری در زندگی انسان دارد. (با آنکه خورشید جزو آسمان هاست و در «ربّ السموات» نهفته است، ولی نام بردن اختصاصی از مشارق، نشانه اهمیّت ویژه طلوع خورشید است). «و ربّ المشارق»
توضیحات
سیمای سوره صافّات
این سوره با یکصد و هشتاد و دو آیه در مکّه نازل شده است.
نام این سوره، از آیه اول آن برگرفته شده که با سوگند به «صافّات»، گروهی از فرشتگان که در انجام فرمان الهی در صف هستند، آغاز می شود، همچنین آیه 165 که در آن کلمه «الصافّون» آمده است.
مشابه این سوره از نظر نام، سوره «صف» است که اشاره به صفوف محکم رزمندگان در صحنه های جنگ دارد.
این سوره، نخستین سوره از قرآن کریم است که با سوگند آغاز می شود.
همانند دیگر سوره های مکّی، بیشتر آیات این سوره نیز درباره ی مبدأ و معاد و با تذکّر و انذار همراه است.
همچنین به تاریخ پیامبرانی همچون نوح، ابراهیم، اسحاق، موسی، هارون، الیاس، لوط و یونس، اشاره شده و در این میان زندگی حضرت ابراهیم مشروح تر آمده است.
عقاید باطل مشرکان در مورد رابطه خداوند با جنّ یا فرشتگان به شدّت محکوم شده و پیروزی نهایی حقّ بر کفر و شرک و نفاق مطرح گردیده است.
بر قرائت سوره صافّات در روزهای جمعه تأکید شده و تلاوت آن، موجب گشایش در رزق و بیمه شدن مال و فرزندان از شیطان می شود.**تفسیر مجمع البیان.***
سوره 37. صافات آیه 7،6
آیه
إِنَّا زَیَّنَّا السَّمَآءَ الدُّنْیَا بِزِینَةٍ الْکَوَاکِبِ
وَحِفْظاً مِّن کُلِ ّ شَیْطَانٍ مَّارِدٍ
ترجمه
ما آسمان زیرین را به زیور ستارگان آراستیم.
و (آن را) از هر شیطان متمرّد و سرکشی محفوظ داشتیم.
نکته ها
«مارد» به چیزی گفته می شود که هیچ خیر و برکتی ندارد و خبیث است، مثلاً به درخت بی برگ، شجر أمرد گفته می شود.
پیام ها
1- تزئین آسمان ها، پرتوی از ربوبیّت الهی است. «ربّ السموات... انا زیّنا السماء»
2- گرایش به زینت و زیبایی، از تمایلات فطری انسان است و قرآن آن را مورد تأیید قرار داده است. «زیّنا السّماء الدنیا»
3- زینت و زیبایی یک اصل است. آفریده های الهی همه زیباست. «زیّنا السّماء»
4- در عالم بالا اسراری است که شیاطین به فکر دستبرد زدن به آن ها هستند، ولی قادر به انجام آن نیستند. «حفظاً من کل شیطان مارد»
5 - جنّ و شیاطین جنّی قدرت دستیابی به غیب را دارند، امّا از آن منع شده اند. «حفظاً من کل شیطان مارد»