اثر اجتماعی روزه
بر کسی پوشیده نیست . روزه یک درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است، با انجام این دستور مذهبی، افراد متمکن هم وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس در می یابند، و هم
@@تفسیر نمونه، جلد1، صفحه 631@@@
با صرفه جوئی در غذای شبانه روزی خود می توانند به کمک آنها بشتابند.
البته ممکن است با توصیف حال گرسنگان و محرومان، سیران را متوجه حال گرسنگان ساخت، ولی اگر این مساءله جنبه حسی و عینی به خود بگیرد اثر دیگری دارد، روزه به این موضوع مهم اجتماعی رنگ حسی میدهد، لذا در حدیث معروفی از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده که ((هشام بن حکم )) از علت تشریع روزه پرسید، امام (علیه السلام ) فرمود: انما فرض الله الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر و ذلک ان الغنی لم یکن لیجد مس الجوع فیرحم الفقیر، و ان الغنی کلما اراد شیئا قدر علیه، فاراد الله تعالی ان یسوی بین خلقه، و ان یذیق الغنی مس الجوع و الالم، لیرق علی الضعیف و یرحم الجائع :
((روزه به این دلیل واجب شده است که میان فقیر و غنی مساوات بر قرار گردد، و این به خاطر آن است که غنی طعم گرسنگی را بچشد و نسبت به فقیر ادای حق کند، چرا که اغنیاء معمولا هر چه را بخواهند برای آنها فراهم است، خدا می خواهد میان بندگان خود مساوات باشد، و طعم گرسنگی و درد و رنج را به اغنیاء بچشاند تا به ضعیفان و گرسنگان رحم کنند)).**وسائل الشیعه جلد 7 باب اول کتاب صوم صفحه 3.***
راستی اگر کشورهای ثروتمند جهان چند روز را در سال روزه بدارند و طعم گرسنگی را بچشند باز هم این همه گرسنه در جهان وجود خواهد داشت ؟!
اثر بهداشتی و درمانی روزه
در طب امروز و همچنین طب قدیم، اثر معجزآسای ((امساک )) در درمان انواع بیماریها به ثبوت رسیده و قابل انکار نیست، کمتر طبیبی است که در نوشته های خود اشاره ای به این حقیقت نکرده باشد، زیرا می دانیم عامل بسیاری از بیماریها
@@تفسیر نمونه، جلد1، صفحه 632@@@
زیاده روی در خوردن غذاهای مختلف است، چون مواد اضافی جذب نشده به صورت چربی های مزاحم در نقاط مختلف بدن، یا چربی و قند اضافی در خون باقی می ماند، این مواد اضافی در لابلای عضلات بدن در واقع لجنزارهای متعفنی برای پرورش انواع میکربهای بیماریهای عفونی است، و در این حال بهترین راه برای مبارزه با این بیماریها نابود کردن این لجنزارها از طریق امساک و روزه است !.
روزه زباله ها و مواد اضافی و جذب نشده بدن را می سوزاند، و در واقع بدن را ((خانه تکانی )) می کند.
بعلاوه یک نوع استراحت قابل ملاحظه برای دستگاه های گوارشی و عامل مؤثری برای سرویس کردن آنها است، و با توجه به اینکه این دستگاه از حساسترین دستگاه های بدن است و در تمام سال به طور دائم مشغول کار است، این استراحت برای آنها نهایت لزوم را دارد.
بدیهی است شخص روزه دار طبق دستور اسلام به هنگام ((افطار)) و ((سحور)) نباید در غذا افراط و زیاده روی کند، تا از این اثر بهداشتی نتیجه کامل بگیرد، در غیر این صورت ممکن است نتیجه بر عکس شود.
((الکسی سوفورین )) دانشمند روسی در کتاب خود می نویسد:
((درمان از طریق روزه فائده ویژه ای برای درمان کم خونی، ضعف روده ها التهاب بسیط و مزمن، دملهای خارجی و داخلی، سل، اسکلیروز، روماتیسم نقرس، استسقاء، نوراستنی، عرق النساء، خراز (ریختگی پوست )، بیماریهای چشم، مرض قند، بیماریهای جلدی، بیماریهای کلیه، کبد و بیماریهای دیگر دارد.
معالجه از طریق امساک اختصاص به بیماریهای فوق ندارد، بلکه بیماریهائی که مربوط به اصول جسم انسان است و با سلولهای جسم آمیخته شده همانند: سرطان سفلیس، سل و طاعون را نیز شفا می بخشد))!.**(روزه روش نوین برای درمان بیماریها) صفحه 65 چاپ اول.***
@@تفسیر نمونه، جلد1، صفحه 633@@@
در حدیث معروفی پیغمبر (صلی اللّه علیه و آله و سلم ) اسلام می فرماید: ((صوموا تصحوا:)) ((روزه بگیرید تا سالم شوید)).**بحار الانوار جلد 96 صفحه 255.***
و در حدیث معروف دیگر نیز از پیغمبر (صلی اللّه علیه و آله و سلم ) رسیده است ((المعدة بیت کل داء و الحمیة راس کل دواء)): ((معده خانه تمام دردها است و امساک بالاترین داروها))! (بحار الانوار جلد 14 قدیم ).
2- روزه در امتهای پیشین
از تورات و انجیل فعلی نیز بر می آید که روزه در میان یهود و نصاری بوده و اقوام و ملل دیگر هنگام مواجه شدن با غم و اندوه روزه می گرفته اند چنانکه در ((قاموس کتاب مقدس )) آمده است : ((روزه کلیه در تمام اوقات، در میان هر طائفه و هر ملت و مذهب، در موقع ورود اندوه و زحمت غیر مترقبه، معمول بوده است )).**قاموس کتاب مقدس صفحه 427.***
و نیز از تورات بر می آید که موسی (علیه السلام ) چهل روز روزه داشته است چنانکه می خوانیم ((هنگام بر آمدنم به کوه که لوحهای سنگی یعنی لوحهای عهدی که خداوند با شما بست بگیرم آنگاه در کوه چهل روز و چهل شب ماندم نه نان خوردم و نه آب نوشیدم )).**تورات سفر تثنیه فصل 9 شماره 9.***
و همچنین به هنگام توبه و طلب خشنودی خداوند، یهود روزه می گرفتند: ((قوم یهود غالبا در موقعی که فرصت یافته می خواستند اظهار عجز و تواضع در حضور خدا نمایند روزه می داشتند تا به گناهان خود اعتراف نموده بواسطه روزه و توبه، رضای حضرت اقدس الهی را تحصیل نمایند)).**قاموس کتاب مقدس صفحه 428.***
@@تفسیر نمونه، جلد1، صفحه 634@@@
((روزه اعظم با کفاره، محتمل است که فقط روزه یک روز سالیانه مخصوص بود که در میان طائفه یهود مرسوم بود. البته روزه های موقتی دیگر نیز از برای یادگاری خرابی اورشلیم و غیره می داشتند)).**قاموس کتاب مقدس صفحه 428.***
حضرت مسیح نیز چنانکه از ((انجیل )) استفاده می شود چهل روز روزه داشته : ((آنگاه عیسی از قوت روح به بیابان برده شد تا ابلیس او را امتحان نماید ... پس چهل شبانه روز روزه داشته عاقبة الامر گرسنه گردید)).**انجیل متی باب چهار شماره 1 و 2.***
و نیز از انجیل ((لوقا)) بر می آید که حواریون مسیح نیز روزه می گرفتند.**انجیل لوقا باب 5 شماره 33 _ 35.***
باز در قاموس کتاب مقدس آمده است : ((بنابراین حیات حواریون و مؤمنین ایام گذشته عمری مملو از انکار لذات و زحمات بیشمار و روزه داری بود)).**قاموس کتاب مقدس صفحه 428.***
به این ترتیب اگر قرآن می گوید ((کما کتب علی الذین من قبلکم )) (همان گونه که بر پیشینیان نوشته شد) شواهد تاریخی فراوانی دارد که در منابع مذاهب دیگر حتی بعد از تحریف به چشم می خورد.
3- امتیاز ماه مبارک رمضان
اینکه ماه رمضان برای روزه گرفتن انتخاب شده بخاطر این است که این ماه بر سایر ماه ها برتری دارد، در آیه مورد بحث نکته برتری آن چنین بیان شده که قرآن کتاب هدایت و راهنمای بشر که فرقان است یعنی با دستورات و قوانین خود روشهای صحیح را از ناصحیح جدا کرده و سعادت انسانها را تضمین نموده است در این ماه نازل گردیده، و در روایات اسلامی نیز چنین آمده است که همه کتابهای
@@تفسیر نمونه، جلد1، صفحه 635@@@
بزرگ آسمانی ((تورات ))، ((انجیل ))، ((زبور))، ((صحف ))، و ((قرآن )) همه در این ماه نازل شده اند.
امام صادق (علیه السلام ) می فرماید: ((تورات )) در ششم ماه مبارک رمضان و ((انجیل )) در دوازدهم و ((زبور)) در هیجدهم و ((قرآن مجید)) در شب قدر نازل گردیده است .**وسائل الشیعه جلد 7 ابواب احکام شهر رمضان باب 18 حدیث 16.***
به این ترتیب ماه رمضان همواره ماه نزول کتابهای بزرگ آسمانی و ماه تعلیم و تربیت بوده است چرا که تربیت و پرورش بدون تعلیم و آموزش صحیح ممکن نیست، برنامه تربیتی روزه نیز باید با آگاهی هر چه بیشتر و عمیق تر از تعلیمات آسمانی هماهنگ گردد، تا جسم و جان آدمی را از آلودگی گناه شستشو دهد.
در آخرین جمعه ماه شعبان پیامبر اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلم ) برای آماده ساختن یاران خود جهت استقبال از ماه مبارک رمضان خطبه ای خواند و اهمیت این ماه را چنین گوشزد نمود:
((ای مردم ! ماه خدا با برکت آمرزش و رحمت به سوی شما رو می آورد.
این ماه برترین ماه ها است
روزهای آن برتر از روزهای دیگر، و شبهای آن بهترین شبها است لحظات و ساعات این ماه بهترین ساعات است .
ماهی است که به میهمانی خدا دعوت شده اید و از کسانی که مورد اکرام خدا هستند می باشید.
نفسهای شما همچون تسبیح، خوابتان چون عبادت، اعمالتان مقبول، و دعایتان مستجاب است .
بنابراین با نیتهای خالص و دلهای پاک از خداوند بخواهید تا شما را در روزه
@@تفسیر نمونه، جلد1، صفحه 636@@@
داشتن و تلاوت قرآن در این ماه توفیق دهد، چرا که بدبخت کسی است که از آمرزش الهی در این ماه بزرگ محروم گردد.
با گرسنگی و تشنگی خویش در این ماه به یاد گرسنگی و تشنگی رستاخیز باشید، بر فقراء و بینوایان بخشش کنید، پیران خویش را گرامی دارید، به خردسالان رحمت آورید، پیوند خویشاوندی را محکم سازید.
زبانهایتان را از گناه باز دارید، چشمان خویش را از آنچه نگاه کردنش حلال نیست بپوشانید، گوشهای خویش را از آنچه شنیدنش حرام است فرا گیرید بر یتیمان مردم شفقت و محبت کنید، تا با یتیمان شما چنین کنند...)).**فقال ایها الناس انه قد اقبل الیکم شهر الله بالبرکه و الرحمه و المغفره، شهر هو عند الله افضل الشهور، و ایامه افضل الایام، و لیالیه افضل اللیالی، و ساعاته افضل الساعات، هو شهر دعیتم فیه الی ضیافه الله، و جعلتم فیه من اهل کرامه الله، انفاسکم فیه تسبیح، و نومکم فیه عباده، و عملکم فیه مقبول، و دعائکم فیه مستجاب، فاسئلوا الله ربکم بنیات صادقانه، و قلوب طاهره ان یوفقکم لصیامه و تلاوه کتابه، فان الشقی من حرم غفران الله فی هذا الشهر العظیم، و اذکروا بجوعکم و عطشکم فیه جوع یوم القیمه و عطشه، و تصدقوا علی فقرائکم و مساکینکم، و وقروا کبارکم، و ارحموا صغارکم، وصلوا ارحامکم، و احفظوا السنتکم، و غضوا عما لایحل النظر الیه ابصارکم، و عما لایحل الاستماع الیه اسماعکم، و تحننوا علی ایتام الناس یتحنن علی ایتامکم...) وسائل الشیعه جلد هفتم حدیث 20 باب 18 ابواب احکام شهر رمضان).***