مقدمه
بسمه تعالی
پیمودن راه آسمانی (معنویت) آسان تر از راههای زمینی نیست. نماز که پیمودن کرانه های وسیع عالم و هم بال شدن با فرشتگان و کروبیان است، بیش از سفر بر خاک و پیمودن راه زمین نیازمند (راهنما) و (الگو) است.
بهترین اسوه و سرمشق در این وادی، گفتار و رفتار اولیاء الهی و سالکان راه معنویت و محبت و عشق به خداست. پویندگان مشتاق این مسیر، چشم دل به شیوه و سیره رهیافتگان و واصلان به حق می دوزند تا چگونه پیمودن این راه را- که بی خطر و لغزنده هم نیست- بیاموزد و به اسوه ها تأسی جویند.
یکی از برجسته ترین، محبوب ترین الگوهای رفتاری و سیر و سلوک معنوی در عصر حاضر، امام خمینی (قدس سره) است. او که تمام عمر را یکسره در طریق بندگی و اخلاص گام زد و همه هستی خویش را وقف راه خدا و عبودیت او نمود. عشقی ویژه به نماز و نیایش و دعا و تهجد داشت. واپسین لحظات حیات او نیز آمیخته با عطر نماز و قرآن بود.
نهضت الهی او که امت ما را به آزادی رساند و اهل قبله را در جهان. شوکتی دوباره بخشید، زمینه ساز حیات دین و احیای معنویت و توجه به خدا در این عصر مادیت و گریز از مذهب بود.امام راحل، از مصادیق بارز کسانی بود که به تعبیر قرآن کریم (اگر به آنان تمکن و حکومت و قدرت بخشیم، نماز را بر پای می دارند...** الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلوه. (حج / 41)***). رضوان همیشگی خدا بر روح بلند او باد. که دمی از خدا جدا نبود و هر چه داشت، از رهگذر همین پیوند و اتصال، مبدا قدرت و عظمت بود و هر چه جز ذات الهی و جذبه های قدسی، در نظرش ناچیز و بی جلوه می نمود.
آنچه پیش رو دارید، آینه ای است شفاف و زلال. که جایگاه نماز را در سخن و عمل امام نشان می دهد.**مجموعه آثار موضوعی حضرت امام خمینی (س) (تبیان) نام دارد. در هر مجلد از مجموعه های تبیان رهنمودها و مواضع حضرت امام درباره موضوعی خاص گردآوری و منتشر شده است پیش از این شش مجموعه دیگر موضوعی تحت عنوان (انتخابات و مجلس) و (حج) در کلام و پیام امام خمینی (س) و (کلمات قصار) و (وصیت نامه موضوعی) و (قیام عاشورا) و (فلسطین) و (اسلام ناب) و (صدور انقلاب) از سوی موسسه منتشر گردیده است. *** سطر سطر این مجموعه، می تواند سرلوحه و سرمشق خودسازی و تهذیب نفس و آراستن چهره جان به زینت معنویت باشد. امام عاشقان و شهیدان، درباره نماز چه گفت؟ نماز در نظر او چه موقعیتی داشت؟ چگونه نماز می خواند؟ و از نماز چگونه نیرو می گرفت و زلال می شد؟
امید است که این دفتر نورانی را که در برابر دیدگانتان گشوده اید. با شما از این رمز و رازها سخن بگوید و لحظات عمر شما را خدایی و با صفا سازد.
این مجموعه که با همکاری مشترک معاونت پژوهشی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) و ستاد مرکزی اقامه نماز تهیه و تنظیم شده است، مشتمل بر 3 فصل می باشد.
فصل اول به بیان خاطرات اقوام، دوستان و نزدیکان حضرت امام (س) پیرامون کیفیت و حالت امام در نماز پرداخته شده است. و مباحثی همچون حالت امام در نماز، نماز شب امام، مصلای امام، سفارش به فرزندان و... آورده شده است. لازم به یادآوری است از میان خاطرات مشابه در یک موضوع به کامل ترین آنها اکتفا شده است و برای رعایت اختصار فقط نام و فامیل گوینده خاطره ذکر شده ولی در انتهای کتاب همه این افراد معرفی شده اند. خوانندگان محترم توجه خواهند داشت که خاطرات همچنانکه از عنوانش معلوم است از نظر انتساب به حضرت امام هموزن مکتوبات و فرمایشات ایشان نیست و از این نظر نباید با دیگر بخشهای این کتاب که مستقیماً بر گرفته از آثار آن بزرگوار است یکی تلقی شود.
فصل دوم به بیانات و مکتوبات امام پیرامون نماز اختصاص داده شده است و به مباحثی همچون اهمیت نماز، نماز جمعه، وظایف ائمه جمعه و جماعات، نقش مساجد و... پرداخته شده است. البته از مطالب مطروحه در کتابهای سر الصلوه و آداب الصلوه مطلبی نقل شده است. و مآخذ کلیه مطالب بر حسب شماره مسلسل انتهای هر مطلب در پایان کتاب موجود است.
فصل سوم شامل معرفی سه کتاب حضرت امام (س) می باشد که اختصاصاً به نماز مربوط است این کتابها عبارتند از کتاب سر الصلوه که در سال 1318 ه.ش تالیف شده و کتاب آداب الصلوه که در سال 1321 تالیف شده و کتاب الخلل فی الصلوه که حاصل تدریس درس خارج فقه امام (س) در آخرین سالهای اقامت در نجف اشرف بوده است. بدیهی است این مجموعه قادر نخواهد بود عمق معرفت و ژرفای اندیشه حضرتش را در خصوص اسرار و رموز پرواز در ملکوت و شهود ربوبی که از محراب نماز حاصل می شود نشان دهد و طالبان حقیقت آن اسرار را چاره ای جز رجوع به دریای (سر الصلوه) و دیگر مکتوبات آن عارف سالک نیست.
از خداوند متعال می خواهیم تا حضرت روح الله این عارف بزرگ جهان اسلام را در جوار انبیا و اولیا در صف صلوه ملکوتیان بارگاهش پذیرا باشد و ما را در پیروی واقعی از آن امام همام توفیق عطا فرماید.
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)- ستاد مرکزی اقامه نماز
وضوی امام
من بارها ناظر وضو گرفتن امام بوده ام و دیده ام که ایشان در فاصله به جا آوردن اعمال وضو، شیر آب را می بندند و در موقع لازم دوباره باز می کنند تا مبادا آب اضافی از شیر خارج شود. در حالی که اکثر ما کوچک ترین توجهی به مسئله اسراف نداریم.
به طور مثال، از زمانی که جهت وضو نیت می کنیم، شیر آب باز است تا زمانی که وضو گرفتنمان تمام شود. امام وقتی می خواستند وضو بگیرند، دقت زیادی داشتند که آب کم مصرف کنند. این مراقبت در جزیی ترین حرکاتشان مشاهده می شد. همیشه قبل از اذان ظهر جمعه، غسل جمعه می کردند و هیچ وقت غسل جمعه ایشان ترک نمی شد. هر وقت امام وضو می گرفتند، تمام جزئیات وضو را رو به قبله انجام می دادند.
حتی اگر دستشویی رو به قبله نبود، در هر مورد، پس از اینکه یک کف دست آب برمی داشتند، شیر را می بستند و رو به قبله آب را به صورت یا دست می زدند. حضرت امام، بر مبنای تعهد و بنا به اعتقاد اسلامی شان، کوشش می کردند همان را عمل کنند که می فرمودند. مثلاً اگر وقت وضو گرفتن به یکی از اعضای خانواده تذکر می دادند که آب را بیش از حد مصرف نکنید، این عمل را خودشان دقیقاً انجام می دادند، بنده برای این نکته شاهد جالبی دارم که عرض می کنم. یک مرتبه یکی از دوستان پسرم به او گفته بود که برای تبرک و تیمن مقداری از چکیده آب وضوی حضرت امام را به او بدهد تا به عنوان شفا به بیماری بدهند. پسرم به شوخی به من گفت که: (پدر! من یک شیشه از چکیده آب وضوی حضرت امام تهیه کرده ام.) من واقعاً تعجب کردم. برای اینکه بارها دیده بودم که وقتی حضرت امام وضو می گیرند، آن قدر آب روی دستشان می ریزند که از دست پایین نریزد. گفتم: (چه کار کردی؟) گفت: (یک کاسه گذاشتم زیر دست امام، که چکیده آب وضو آنجا بریزد. بعد آن آب را ریختم داخل یک شیشه کوچک دارو.) ملاحظه بفرماید وقتی می گفتند که آب نباید هدر برود، خودشان دقیقاً انجام می دادند و الگویی برای دیگران بودند.
محمود بروجردی
من دو مرتبه وضو گرفتن امام عزیز را دیده ام. درست مثل وضوی پیغمبر اکرم (ص) که در اخبار بیانیه ذکر شده است. فقط برای هر یک از صورت و دستها به یک مشت آب می کردند و با یک مرتبه شستن وضو می گرفتند.
محمد حسن قدیری
یکی از این نکات، نظم زندگی شخصی آن مرد بزرگ بود. نظم در خواندن روزنامه، نظم در دیدارها، نظم در خواندن نامه ها و حتی نظم در تجدید وضو.
البته این طور نبود که شما ناگهان سراغ ایشان را بگیرید و بگویند که برای تجدید وضو رفته اند. نه، ساعت خاصی داشت. یادم است یک روز در ساختمان رو به روی بیت امام در پاریس، با دیگر برادران مشغول پیاده کردن نوار بودیم. ناگهان یادم آمد که باید بروم، چون وقت تجدید وضوی حضرت امام بود. فکر کردم که باید دستشویی را سرکشی کنم تا تمیز و مرتب باشد. دوست نداشتم خانه ای که مسئولیتش با من بود، نامرتب به نظر آید. برادران گفتند: (ای بابا! مگر ساعت دارد؟) اما من رفتم و نظافت کردم و اتفاقاً همان لحظه هم امام آمدند.
مرضیه حدیده چی
امام برای من تعریف می کردند: توی راه من گفتم که نماز نخوانده ام، یک جایی نگهدارید که من وضو بگیرم. گفتند: (ما اجازه نداریم.) گفتم شما که مسلح هستید و من که اسلحه ای ندارم. به علاوه شما همه با هم هستید و من یک نفرم، کاری که نمی توانم بکنم. گفتند: (ما اجازه نداریم.) فهمیدم که فایده ندارد و اینها نگه نمی دارند. گفتم خوب، اقلاً نگه دارید تا من تیمم کنم. این را گوش کردند و ماشین را نگه داشتند، اما اجازه پیاده شدن به من ندادند. من همین طور که توی ماشین نشسته بودم، از توی ماشین خم شدم و دست خود را به زمین زدم و تیمم کردم. نمازی که خواندم، پشت به قبله بود. چرا که از قم به تهران می رفتیم و قبله در جنوب بود. نماز با تیمم و پشت به قبله و ماشین در حال حرکت! این طور نماز صبح خود را خواندم. شاید همین دو رکعت نماز من مورد رضای خدا واقع شود.
فریده مصطفوی
بعد از مدتی ایشان را به عشرت آباد - پادگان ولی عصر (ع) فعلی - بردند و امام می فرمودند: (می خواستیم وضو بگیریم برای نماز، مسافت زیادی از آن محل ما را می بردند در جایی دور از پادگان. من آنجا وضو می گرفتم و برمی گشتم و از من خیلی واهمه داشتند و مقید بودند سربازان افسران و درجه داران من را مشاهده نکنند.)
صادق خلخالی
روزی در پاریس یکی از آقایان آمدند و گفتند: (آمریکایی ها آمده اند که مصاحبه ای با امام انجام دهند و این برنامه مستقیم پخش می شود. اگر این عمل صورت بگیرد، بالطبع سایر کشورهای اروپایی هم چنین کاری را انجام می دهند و این می تواند برای نشان دادن مواضع و حرکت انقلاب موثر باشد.) اتفاقا روز جمعه بود. بنده آمدم خدمت امام و موضوع را عرض کردم. امام فرمودند: (حالا وقت مستحبات - غسل جمعه - است. وقت مصاحبه نیست). وقتی مستحبات جمع را به جا آوردند، فرمودند: (من برای مصاحبه آماده هستم).
مرضیه حدیده چی