سوره انبیا آیه 102
(102) لَا یَسْمَعُونَ حَسِیسَهَا وَهُمْ فِی مَا اشْتَهَتْ أَنفُسُهُمْ خَلِدُونَ
آنان صدای (زبانه کشیدن) آن را نمی شنوند و آنان در آنچه (از نعمتها و کامیابی ها) که دلشان بخواهد جاودانه اند.
نکته ها:
انسان در دنیا، هر چند هم در رفاه و کامیابی باشد، ولی خواسته یا ناخواسته ممکن است خبرهای ناگوار و حوادث تلخ به گوشش برسد و از لذّت و عیش او بکاهد، امّا در قیامت، اهل بهشت به دور از هر خبر بد و سر و صدای ناهنجار و ناله و فریاد گرفتاران، با عیش کامل به کامروایی مشغولند.
امیرالمؤمنین علیّ علیه السلام در خطبه 183 نهج البلاغه می فرماید: خداوند، آن چنان اهل بهشت را گرامی داشته که حتّی گوشهایشان صدای آتش دوزخ و ناله و فریاد اهل آن را نمی شنود.**تفسیر نمونه.***
قرآن در بیان گستردگی کمّی و کیفی نعمت های بهشتی، آیات متنوّعی دارد. در آیه ای می فرماید: (ما تشتهیة الانفس و تلذّ الاعین)**زخرف، 71.*** هر چه که میل انسان بکشد و هر چه که چشم از آن لذّت ببرد. در این آیه می فرماید: (و هم فی ما اشتهت انفسهم خالدون) آنان در هر چه که دلشان بخواهد برای همیشه متنعّم اند، و در جای دیگر با این چنین عبارتی توصیف می فرماید که: (فلا تعلم نفس ما اخفی لهم)**سجده، 17.*** احدی نمی داند که چه لذائذ وکامیابی هایی برای اهل بهشت، ذخیره ومخفی شده است.
در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است که: کیفیّت نعمت های بهشتی را نه گوشی شنیده و نه چشمی دیده است.**الفقیه، ج 1، ص 295.***
پیام ها:
1- در قیامت، اهل بهشت، فارغ از رنج و ناله گرفتاران به کامروایی مشغولند. (لایسمعون حسیسها)
2- اشباع واقعی غرایز، تنها در بهشت ممکن است. (فیما اشتهت)
3- در بهشت، نه محدودیّت در نعمت هاست (فیما اشتهت) و نه محدودیّت در زمان بهره مندی. (خالدون)
سوره انبیا آیه 103
(103) لَا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ وَتَتَلَقَّهُمُ الْمَلَئِکَةُ هَذَا یَوْمُکُمُ الَّذِی کُنتُمْ تُوعَدُونَ
بزرگ ترین وحشت (آن روز) آنان را غمگین (و مضطرب) نمی سازد و فرشتگان به ملاقات (و استقبال) آنان می روند (و می گویند:) این روزی است، که به شما وعده داده شده بود.
نکته ها:
بر اساس روایات، مخاطب آیه کسانی هستند که علاوه بر داشتن عقاید صحیح، در خط رهبرانی حرکت می کنند که از طرف خدا و رسول او صلی الله علیه و آله تعیین شده اند.**تفسیر المیزان.***
پیام ها:
1- دفع شرّ، مهم تر از جلب منفعت است. لذا اوّل سخن از دوری از غم هاست بعد دریافت بشارت ها. (لایحزنهم الفزع الاکبر و تتلقاهم الملائکه)
2- ناگواری های دنیا هر چند هم که بزرگ باشند، نسبت به مصائب اخروی ناچیزند. (الفزع الاکبر)
3- در قیامت، فرشتگان با انسان ها سخن می گویند. (تتلقاهم الملائکه)
4- استقبال و دیدار از مؤمنین، کاری فرشته گونه است. (تتلقاهم الملائکه)
5 - اگر امروز دنیا به کام طاغوتیان است غمگین مباشیم که روزگار مؤمنان نیز فرا خواهد رسید. (هذا یومکم)
6- وعده های الهی حتمی است. (کنتم توعدون)
سوره انبیا آیه 104
(104)یَوْمَ نَطْوِی السَّمَآءَ کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَمَا بَدَأْنَآ أَوَّلَ خَلْقٍ نُّعِیدُهُ وَعْداً عَلَیْنَآ إِنَّا کُنَّا فَعِلِینَ
روزی که آسمان را همچون طومار نوشته ها درهم می پیچیم (و) همان گونه که آفرینش را آغاز کردیم، آن را باز می گردانیم، (این) وعده ای است بر عهده ی ما (و) ما هر حتماً انجام دهنده ی وعده های خود هستیم.
نکته ها:
کلمه «سجلّ» در اصل به قطعه سنگی گفته می شده که روی آن می نوشتند، ولی کم کم به اوراقی که مطالب بر روی آن نوشته می شود، اطلاق گردیده است.
تشابه پیدایش قیامت با آفرینش ابتدائی جهان، بارها مورد اشاره قرآن قرار گرفته است، یکجا می فرماید: (کما بدئکم تعودون)**اعراف، 26.*** همان گونه که در آغاز شما را آفرید، باز شما برمی گردید، در آیه ای دیگر می خوانیم: (هوالذی یبدء الخلق ثم یعیده و هو اهون علیه)**روم، 27.*** او کسی است که آفرینش را آغاز کرده و سپس آن را تکرار می کند، در حالی که آن بر او آسان تر است.
مراد از آسمان در این آیه، تمام آسمان هاست، زیرا در جای دیگری فرموده است: (و السموات مطویّات بیمینه ...)**زمر، 67.***
حضرت علی علیه السلام فرمودند: انسان در قیامت عریان محشور می شود، سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمودند: (کما بدءنا اوّل خلق...)**نهج البلاغه، خطبه 111.***
پیام ها:
1- نظام هستی ازلی و ابدی نیست و سرانجام دستخوش تغییر و تحول خواهد گردید. (یوم نطوی السماء... کما بَدَءنا)
2- قدرت خداوند نسبت به درهم پیچیدن آسمان ها، به آسانی پیچیدن یک طومار است. (کطیّ السجلّ)
3- تمثیل، بهترین و رساترین راه برای تفهیم و تفهم است. (کطیّ السجلّ)
4- همان گونه که پیچیدن یک طومار به معنای محو نوشته های آن نیست، درهم پیچیده شدن آسمان ها نیز نشانه نابودی آفریده ها نیست. (کطیّ السجلّ للکتب)
5 - هرگونه تغییر و تحوّل در آسمان ها با خواست و اراده ی الهی است. (نطوی - بدأنا - نعیده)
6- خدا مخلوقات درهم پیچیده را مانند آفرینش اوّل باز خواهد آفرید. (نعیده)
7- وعده های الهی حتمی است و عملی می شود. (انا کنا فاعلین)