سوره انبیا آیه 73
(73) وَجَعَلْنَهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَیْنَآ إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْرَتِ وَ إِقَامَ الصَّلَوةِ وَإِیتَآءَ الزَّکَوةِ وَکَانُواْ لَنَا عَبِدِینَ
وآنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما (مردم را) هدایت می کردند و به آنان، انجام کارهای نیک و برپایی نماز و پرداخت زکاة را وحی کردیم و آنان فقط عبادت کنندگان ما بودند.
پیام ها:
1- امامت نیز همچون نبوت، باید با انتخاب خداوند باشد. (جعلناهم ائمة)
2- پیامبران بزرگ علاوه بر مقام رسالت (رساندن پیام وحی)، امامت و رهبری جامعه را نیز بر عهده داشته اند. (جعلناهم ائمة)
3- اگر امامت با زور و قلدری بدست آید، دعوت به دوزخ است (ائمّة یدعون الی النار)، امّا اگر خداوند آن را عنایت فرمود، مبارک و در مسیر حقّ خواهد بود. (جعلناهم ائمة یهدون بامرنا)
4- هدایت کردن انبیا، نه از پیش خود و سلیقه شخصی است، (ما ینطق عن الهوی)**نجم، 3.*** بلکه با فرمان خداست. (یهدون بامرنا)
5 - توجّه به انجام کارهای خیر، از الطاف ویژه الهی است. (اوحینا الیهم فعل الخیرات)
6- نماز و زکات در میان کارهای خیر، جایگاه ویژه ای دارند. (فعل الخیرات و اقام الصلوة و ایتاء الزکاة)
7- نماز وزکات، دورکن اساسی در همه ادیان بوده است. (اقام الصلوة وایتاءالزکاة)
8 - بدون نماز و زکات، انسان به درجه بندگی خدا نمی رسد. (اقام الصلوة و ایتاء الزکاة و کانوا لنا عابدین)
9- رهبران الهی، بندگان مخلص خدا هستند. (کانوا لنا عابدین)
10- نعمت های الهی، ما را از بندگی خدا غافل نسازد. (وهبنا له... کانوا لنا عابدین)
(انبیا با اینکه به مقام رهبری (جعلناهم ائمة) نائل آمدند، امّا با این وجود، باز بنده ی خدا هستند. (و کانوا لنا عابدین)
11- دین از سیاست جدا نیست. (جعلناهم ائمّة یهدون بامرنا... کانوا لنا عابدین)
12- رهبر باید به آنچه هدایت می کند، عامل باشد. (ائمّةیهدون...کانوا لناعابدین)
سوره انبیا آیه 74
(74) وَلُوطاً ءَاتَیْنَهُ حُکْماً وَعِلْماً وَنَجَّیْنَهُ مِنَ الْقَرْیَةِ الَّتِی کَانَت تَّعْمَلُ الْخَبَئِثَ إِنَّهُمْ کَانُواْ قَوْمَ سَوْءٍ فَسِقِینَ
و به لوط، حکمت و دانش عطا کردیم و او را از قریه ای که کارهای زشت انجام می دادند رهانیدیم، براستی آنان مردمی بد و منحرف بودند.
سوره انبیا آیه 75
(75) وَأَدْخَلْنَهُ فِی رَحْمَتِنَآ إِنَّهُ مِنَ الْصَّلِحِینَ
و او را در رحمت خویش وارد نمودیم، همانا او از شایستگان بود.
نکته ها:
در زمان حضرت ابراهیم، لوط پیامبر بود وامامت ورهبری از ابراهیم بود. شاید به همین دلیل در آیه ی قبل درباره اسحاق و یعقوب خواندیم: «جعلناهم ائمه» و در این آیه نام لوط جداگانه برده شد و کلمه ائمة شامل او نیست، زیرا امام ابراهیم بود.
دراین آیه، خداوند به چهار نعمت مهمی که به حضرت لوط داده شده، اشاره می فرماید که عبارتند از: حکم، علم، نجات و دخول در رحمت.
شاید مراد از «حکم» در این آیه، مقام نبوت باشد، چنانکه درباره ی حضرت یحیی نیز به همین معنا آمده است، «و آتیناه الحکم صبّیاً»**مریم، 12.***
نجات دادن خداوند با تلاش خود انسان ها منافاتی ندارد، چنانکه نجات حضرت لوط با فرمان و هدایت الهی و با خواست و تلاش خودش صورت پذیرفت. «فاسر باهلک بقطع من اللیل»**هود، 83.***
مراد از «فاسقین» در اینجا، کفّار است، نظیر آیه ی: «افمن کان مؤمناً کمن کان فاسقاً»**سجده، 18.***
پیام ها:
1- خداوند، اولیای خودش را نجات می دهد. (نجّیناه)
2- در منطقه گناه خیز نمانید. (نجّیناه)
3- گاهی انجام یک گناه، سبب ارتکاب گناهان دیگری می شود. (الخبائث)
4- بدتر از گناه، اصرار بر گناه واستمرار آن است. (کانت تعمل الخبائث)
5 - استمرار در گناه، ثمره ی کفر و سبب بد عاقبتی است. (تعمل الخبائث، انهم کانوا قوم سوء فاسقین)
6- محیط و جامعه، جبر آفرین نیست. (کانوا قوم سوء فاسقین، و ادخلناه فی رحمتنا)
7- اگر ما صالح باشیم، خداوند ما را از رحمت خویش سرشار می سازد. (ادخلناه فی رحمتنا انه من الصالحین)