سوره انبیا آیه 54
(54) قَالَ لَقَدْ کُنتُمْ أَنتُمْ وَءَابَآؤُکُمْ فِی ضَلَلٍ مُّبِینٍ
(ابراهیم) گفت: به تحقیق که شما و پدرانتان در گمراهی آشکار بوده و هستید!
نکته ها:
در آیات گذشته، سخن پیرامون تورات و قرآن بود، امّا در این آیه خداوند می فرماید: فرستادن پیامبران و کتب آسمانی، مسئله جدیدی نیست و ما پیش از اینها نیز در زمان ابراهیم علیه السلام برنامه ی دعوت منحرفان را داشتیم.
با نگاهی به تاریخچه بت پرستی، بدست می آید که ساختن مجسّمه در ابتدا، جنبه یادبود بزرگان را داشته که تدریجاً حالت قداست به خود گرفته و به صورت پرستش آنها درآمده است.**تفسیر نمونه.***
کلمه ی «تماثیل» جمع «تمثال» به معنای مجسّمه های بی روح است.
پیام ها:
1- انبیا پیش از مبعوث شدن، مورد توجّه خداوند هستند. (من قبل وکنّا به عالمین)
2- رشد واقعی آن است که انسان را به یکتاپرستی برساند. (رشده... اذ قال لابیه...)
3- حضرت ابراهیم خود آمادگی پذیرش رشد را داشت. (رشده) و نفرمود: «رشداً». (استعدادها وظرفیت های وجودی انسان ها برای رشد متفاوت است)
4- در نهی از منکر، شرط سنّی وجود ندارد. (قال لابیه)
5 - نهی از منکر را از نزدیکان خود شروع کنیم. (قال لابیه)
6- در نهی از منکر، تعداد ملاک نیست، گاه می بایست یک نفر در مقابل یک گروه قرار گیرد. (قال لابیه و قومه)
7- در نهی از منکر، ابتدا به نهی از بزرگ ترین منکرات بپردازیم. (قال ما هذه التماثیل)
8 - یکی از شیوه های موفّق در نهی از منکر، مخاطب قرار دادن وجدان هاست. (ما هذه التماثیل)
9- باطل ها و منکرات را تحقیر کنیم. (ما هذه التماثیل)
10- در نهی از منکر، مردم را از شخصیّت و کرامت انسانی شان آگاه سازیم. (انتم لها عاکفون) و نفرمود (تعکفونها)
11- جلوه رشد در مبارزه با خرافات و ترک آن است. (رشده اذقال ...)
12- پدران، زمینه ساز انحرافات نسل خود هستند. (وجدنا آباءنا)
13- رفتار نیاکان در تربیت فرزندان مؤثر است، هرچند برآن سفارش هم نکنند. (وجدنا آباءنا)
14- تقلید کورکورانه، مذموم و ممنوع است. (انتم و آباءکم)
15- در نهی از منکر، خجالت کشیدن، کنایه گویی و رودربایستی، جایگاهی ندارد. (انتم و آباءکم فی ضلال مبین)
16- نه قدمت و نه کثرت، هیچکدام دلیلی بر حقّانیت نیست. (انتم و آباءکم فی ضلال مبین)
17- در عقائد باید تکیه گاه استدلال باشد نه راه نیاکان. (وجدنا آباءنا... آباءکم فی ضلال مبین)
18- تعصّب کور بر رفتار نیاکان، ممنوع است. (وجدنا آباءنا)
19- گمراهی، درجاتی دارد. (ضلال مبین)
سوره انبیا آیه 55
(55) قَالُواْ أَجِئْتَنَا بِالْحَقِّ أَمْ أَنتَ مِنَ اللَّعِبِینَ
(مشرکین به ابراهیم) گفتند: آیا تو سخن حقّی برای ما آورده ای یا اینکه شوخی می کنی؟!
سوره انبیا آیه 56
(56) قَالَ بَل رَّبُّکُمْ رَبُّ السَّمَوَتِ وَالْأَرْضِ الَّذِی فَطَرَهُنَّ وَأَنَاْ عَلَی ذَلِکُم مِّنَ الشَّهِدِینَ
(ابراهیم) گفت: البتّه (که حقّ می گویم و) پروردگار شما (همان) پروردگار آسمان ها و زمین است که آنها را بوجود آورده و من (نیز) بر این حقیقت از گواهانم.
نکته ها:
کلمه «حقّ» در مقابل کلمه «لاعب» به معنای جدّی بودن است، یعنی آیا جدّی می گویی یا شوخی می کنی؟
پیام ها:
1- کسانی که نسل در نسل با تقلیدهای کورکورانه خود منحرف شده اند، پذیرش یکباره ی حقّ برایشان آسان نیست. (اجئتنا بالحقّ ام ...)
2- ربوبیّت و تربیت پروردگار، مخصوص انسان ها نیست، بلکه شامل همه هستی است. (ربکم رب السموات و الارض)
3- پروردگار همه ی هستی یکی است. (ربکم رب السموات و الارض)
(بر خلاف عقیده کسانی که برای هر یک از آسمان ها و زمین و انسان، پروردگاری قائل هستند.)
4- مردان خدا در عقیده ی حقّ خویش تنها نیستند، بلکه خود را به همه ی موحدان تاریخ و فرشتگان الهی متصل می بینند. (من الشاهدین)