سوره انبیا آیه 27
(27) لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ
(فرشتگان) در کلام بر او سبقت نمی گیرند و (تنها) به فرمان او عمل می کنند.
نکته ها:
این تفکّر که فرشتگان، فرزندان خدا هستند، علاوه بر مشرکین، در میان یهود و نصاری نیز شایع بوده است.**تفسیر فرقان.***
اطلاق کلمه «مکرمون» بر فرشتگان از این جهت است که آنان اوّلاً بندگان خدا هستند و ثانیاً این بندگی همراه با اخلاص است.
کلمه ی «رَحمن» نزد مشرکان نامی شناخته شده برای خداوند بوده است. «قالوا اّتخذ الرحمن»
شرایط حاکم بر انسان، در باورها و قضاوت های او اثر می گذارد. چون افراد بشر دارای جسم هستند و خودشان را نیازمند به فرزند می بینند، درباره ی خداوند مبرای از جسمانیّت و نیازمندی نیز اینگونه فکر می کنند.
پیام ها:
1- به هنگام نقل سخن کفرآمیز دیگران، خداوند را تنزیه کنیم. (والداً سبحانه)
2- هرگاه به نقل انحرافات دیگران می پردازیم، راه حقّ را نیز بیان کنیم. (قالوا - بل)
3- تسلیم فرمان خدا بودن، رمز کرامت بنده است. (مکرمون - لا یسبقون)
(آری کسانی مورد کرامت واقع می شوند که نه در قول و نه در عمل، از دستور خدا پیشی نگیرند.) (مکرمون - لا یسبقون)
4- فرشتگان، مأموران الهی اند که تنها به فرمان او عمل می کنند و هیچگاه بر اوامر او پیشی نمی گیرند. (لا یسبقونه - بامره یعملون)
سوره انبیا آیه 28
(28) یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَی وَ هُم مِّنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ
(خداوند) آنچه را که در (آینده) پیش روی آنان و یا گذشته ی آنهاست می داند و آنان (فرشتگان) جز برای کسی که خداوند رضایت دهد، شفاعت نمی کنند و از ترس او (پروردگار) بیمناکند.
نکته ها:
«خوف» یعنی ترس از گناه، ولی «خشیت» به معنای ترس از عظمت الهی است، ترسی که با تعظیم و احترام همراه باشد.
در روایات آمده است که مراد از «من ارتضی» یعنی کسی که دین او مورد رضایت است، هر چند گناهکار باشد، زیرا شخص با ایمان به خاطر توبه ای که پس از گناه می کند، مورد لطف قرار گرفته و مشمول شفاعت واقع می شود.**تفاسیر صافی و نورالثقلین ؛ توحید صدوق ص 408.***
پیام ها:
1- تسلیم بی چون و چرا بودن، در برابر خدایی ارزش دارد که به همه چیز آگاه است. (بامره یعملون، یعلم) توجّه به اینکه خداوند همه چیز را می داند سبب تسلیم همراه با خشیت می شود.)
2- علم خداوند نسبت به گذشته و آینده یکسان است، بخلاف علم انسان که فقط نسبت به گذشته است. (یعلم ما بین ایدیهم و ما خلفهم)
3- بندگی و تسلیم در برابر خداوند، سببِ داشتن مقام شفاعت است. (عبادٌ مکرمون، لا یسبقونه، یشفعون)
4- فرشتگان نیز اهل شفاعت هستند. (لا یشفعون الاّ لمن ارتضی)
5 - شفاعت، لیاقت می خواهد. کسانی مشمول شفاعت واقع می شوند که خداوند از دین آنها راضی باشد. (الاّ لمن ارتضی)
6- معرفت بیشتر به خداوند باید سبب خشیت فزونتر باشد. (و هم من خشیته مشفقون) (مقام عصمت، مانع از خشیت از خداوند نیست.)
سوره انبیا آیه 29
(29) وَمَن یَقُلْ مِنْهُمْ إِنِّی إِلَهٌ مِّن دُونِهِ فَذَلِکَ نَجْزِیهِ جَهَنَّمَ کَذَلِکَ نَجْزِی الظَّلِمِینَ
و هر که از آنها (فرشتگان) بگوید: من بجای خداوند، معبود هستم، پس جزای او را جهنّم قرار می دهیم (و) ما اینگونه ستمکاران را کیفر خواهیم داد.
نکته ها:
شاید این آیه، از این باب باشد که: به در بگو تا دیوار بشنود، یعنی مردم بدانید هر کس حتّی اگر فرشتگان مکّرم (که این تصور در مورد آنها محال است) دیگران را به شرک دعوت کنند باید منتظر کیفر دوزخ باشند.
پیام ها:
1- ادّعای شرک از هیچ موجودی قابل قبول و بخشش نیست. (و من یقل منهم)
2- هر کس در برابر خداوند، قد علم و خود را به عنوان شریک مطرح کند، چه طرفداری بیابد و چه نیابد، کیفر او جهنّم است. (انیّ اله - نجزیه جهنّم)
3- کیفرهای الهی بر طبق یک سنت و قانون جاوید است. (کذلک)
4- مشرک، ظالم است و کیفر ظلم جز دوزخ نیست. (نجزی الظالمین)