سوره طه آیه 128
(128) أَفَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّنَ الْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَسَکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَأَیَتٍ لِّأُولِی النُّهَی
پس آیا مردمانی که پیش از این مورد قهر و هلاکت ما قرار گرفتند و (اینان امروز) در خانه های آنان رفت و آمد می کنند، برای هوشیاری و هدایتشان کافی نیست؟! همانا در آن (حوادث) برای صاحبان عقل و اندیشه نشانه ها و عبرت هاست.
سوره طه آیه 129
(129) وَلَوْلَا کَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّکَ لَکَانَ لِزَاماً وَأَجَلٌ مُّسَمّیً
و اگر سنّت و تقدیر پروردگارت و (ملاحظه ی) زمان مقرّر نبود، هر آینه عذاب الهی لازم می آمد (و دامان آنان را نیز می گرفت).
نکته ها:
کلمه «نُهی» جمع «نُهیه» به معنای چیزی است که انسان را از زشتی ها نهی می کند و از این روی به عقل، «نُهیه» گفته می شود، زیرا انسان را از هوسها بازمی دارد. بنابراین عقل واقعی، علاوه بر اندیشیدن و فهمیدن، سبب دور شدن از خطرها و بدی ها می شود.
«قَرن» به معنای قوم و مردمی است که در یک زمان زندگی می کنند و گاهی به خود زمان نیز گفته می شود. «لزام» به معنای امر ملازم و حتمی است.
مراد از «کلمة سبقت» همان جمله ای است که خداوند هنگام هبوط به حضرت آدم فرمود:**تفسیر المیزان.*** (و لکم فی الارض مستقر و متاع الی حین)**بقره، 36.***
اهل مکّه در سفرهای خود از مکان های قوم عاد و ثمود می گذشتند و آثار باقیمانده و خرابه های آنها را می دیدند. خداوند در این آیات به آنان هشدار می دهد که سرنوشت آنان را فراموش نکنید وبا تفکّر واندیشه در آثار آنان، درس عبرت بگیرید.**تفاسیر المیزان وتبیان.***
پیام ها:
1- تاریخ، بهترین معلّم و صادق ترین واعظ است، هر کس از آن عبرت نگیرد، سزاوار توبیخ است. (افلم یهد...)
2- تهدیدات الهی را جدّی بگیریم. (کم اهلکنا...)
3- تحوّلات تاریخی به دست خداوند است. (اهلکنا...)
4- علم به تنهایی کافی نیست، عبرت لازم است. آنان با رفت و آمد خود ماجرا را می بینند، ولی غافلند. (یمشون فی مساکنهم)
5 - مناطق مخروبه و مقهوره، برای هر صاحب عقلی مایه تأمل و اندیشه است. (آیات لاولی النّهی)
6- در بازدید از آثار باستانی، تنها به جنبه تفریحی آن اکتفا نشود. (آیات لاولی النّهی) هرکس عبرت نگیرد بی خرد است.
7- هرکسی چشم عبرت بین ندارد، عبرت گرفتن مخصوص کسانی است که نفس خود را از آلودگی ها باز دارند. (آیات لاولی النّهی)
8 - تاریخ دارای فلسفه وبراساس قانون علّت و معلول است. (کم اهلکنا - آیات لاولی النّهی) آری هلاکت اقوام پیشین براساس دلایلی بود که اگر امروز نیز آن امور باشد، همان هلاکت ها خواهد بود.
9- سنّت الهی بر مبنای برنامه وزمان بندی و مهلت دادن است وگرنه مجرمان فوراً به هلاکت می رسیدند. (و لولا کلمة ...) (هر امّتی زمانی خاص دارد)
10- ستمکاران بی ایمان از تأخیر عذاب الهی مغرور نشوند. (کلمه سبقت من ربّک)
11- خداوند، مجرمان را پس از اتمام حجّت به عذاب می رساند. (لولا کلمه سبقت من ربّک)
12- عمر انسان ها براساس برنامه و زمان بندی است. (اجلٌ مسّمی)
سوره طه آیه 130
(130) فَاصْبِرْ عَلَی مَا یَقُولُونَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِهَا وَمِنْ ءَانَآیِ الَّیْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّکَ تَرْضَی
پس بر آنچه می گویند، شکیبا باش و پیش از طلوع آفتاب و قبل از غروب آن با ستایش پروردگارت (او را) تسبیح کن و (همچنین) برخی از اوقات شب و اطراف روز را تسبیح بگوی، باشد که خشنود شوی.
نکته ها:
این آیه همچون آیه ی (واستعینوا بالصبر والصلوة)**بقره، 45.*** پیامبر صلی الله علیه و آله را به شکیبایی و حمد وستایش پروردگار دعوت می کند، وگرچه مخاطب این آیه ظاهراً پیامبر صلی الله علیه و آله است، امّا بدیهی است که آیه جنبه عمومی دارد.
خداوند در قرآن کریم، 19 مرتبه پیامبر صلی الله علیه و آله را به صبر، فرمان داده است.
بر طبق بعضی از روایات**کافی، ج 3، ص 444.*** و نظر برخی از مفسّرین، این آیه با نمازهای یومیه و شبانه روزی تطبیق دارد و مراد از «اطراف النهار» نوافل روزانه است.
پیام ها:
1- توجّه به تدبیر خداوند و قانون مند بودن کیفر و عذاب و توجّه به سنّت های الهی، مقدمه ی صبر و تسبیح وتحمید است. (فاصبر) (با توجّه به آیات قبل)
2- صبر در امور باید به اندازه ی مشکلات باشد. (فاصبر علی ما یقولون)
3- حمد و تسبیح الهی وسیله ای برای تقویت روحیه در مقابل لجاجت ها و تبلیغات دشمن است. (فاصبر - سبّح)
4- تنزیه خداوند از راه ستایش و حمد او است. (سبّح بحمد)
5 - پیرایش از بدی ها بر آرایش به خوبی ها مقدم است. تسبیح بر تحمید تقدم دارد.(سبّح بحمد)
6- قرآن برای بیان زمان انجام تکالیف، از ابزار و معیارهای طبیعی استفاده کرده است. (قبل طلوع... وقبل غروبها)
7- تسبیح و حمد الهی قبل از طلوع وغروب آفتاب اثر خاصی دارد. (قبل طلوع... و قبل غروبها)
8 - اوقات خود را با یاد خدا پر کنیم تا زمینه ای برای سایر افکار باقی نماند. (قبل طلوع - قبل غروب - آناء اللیل - اطراف النهار)
9- شب، تنها برای استراحت و خواب نیست، باید بخشی از آن را به عبادت اختصاص داد. (و من آناء اللیل)
10- اگر ذکر خدا با سایر شرایط انجام شود، نتیجه بخش خواهد بود. (لعلّک)**کلمه ی «لعلّ» به معنای آن است که رسیدن به این غنچه، چند درصد است نه صد در صد و این به خاطر آن است که یاد خدا به تنهایی کافی نیست، بلکه تلاش، وحدت، اخلاص و سایر شرایط باید جمع شود تا نتیجه صد در صد باشد.***
11- مقام رضا، بالاترین درجه ی تکامل است. (لعلّک ترضی)
(تکامل دارای درجاتی است: اوّل: صبر (فاصبر)، دوّم: تنزیه خداوند (وسبّح... فسبّح)، سوّم: سپاس و ستایش پروردگار (فسبّح بحمد ربّک)، چهارم: رضا به قضای الهی. (لعلّک ترضی))