سوره طه آیه 80
(80) یَبَنِی إِسْرَ ءِیلَ قَدْ أَنجَیْنَکُم مِّنْ عَدُوِّکُمْ وَوَعَدْنَکُمْ جَانِبَ الطُّورِ الْأَیْمَنَ وَنَزَّلْنَا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَی
ای بنی اسرائیل! همانا ما شما را از (دست) دشمنانتان نجات دادیم و با شما در سمت راست کوه طور، قرار و وعده گذاردیم و بر شما (غذاهای آماده ای همچون) منّ و سلوی نازل کردیم.
نکته ها:
مسأله ی نجات بنی اسرائیل از ستم فرعون و نزول غذاهای مَنّ و سَلوی در حالی که در بیابان سرگردان بودند، بارها در قرآن ذکر شده است.
«مَنّ» ظاهراً عسل وترنجبین و«سَلوی » نوعی پرنده حلال گوشت ولذیذ است.
«واعدناکم من جانب الطور» اشاره به جریان رفتن حضرت موسی همراه جمعی از بنی اسرائیل به میعادگاه طور است که در آنجا خداوند الواح تورات را بر موسی نازل کرد.
پیام ها:
1- یادآوری نعمت های الهی، یکی از وظایف انبیا وزمینه ی رشد و تشکر انسان است. (یا بنی اسرائیل قد انجیناکم...)
2- آزادی و امنیّت از بزرگ ترین نعمت های الهی و زمینه ساز استفاده از سایر نعمت هاست. (انجیناکم...)
3- پس از سقوط طاغوت وتشکیل حکومت، مهم ترین نیاز، قانون است. (انجیناکم... واعدناکم) (وعده ی خدا اعطای تورات وقانون الهی بود)
4- همه ی الطاف از جانب خداوند است. (انجینا - واعدنا - نزلّنا)
5 - نعمت معنوی بر نعمت مادّی مقدم است. ابتدا فرمود: (واعدناکم) که مربوط به نزول تورات است، سپس فرمود: (المنّ والسّلوی) که غذای جسم است.
سوره طه آیه 81
(81) کُلُواْ مِن طَیِّبَتِ مَا رَزَقْنَکُمْ وَلَا تَطْغَوْاْ فِیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبِی وَ مَن یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوَی
(اینک) از چیزهای پاکیزه ای که روزی شما کرده ایم بخورید، و(لی) در آن طغیان نکنید که قهر و غضب من بر شما وارد خواهد شد و هر کس که قهر من او را بگیرد، قطعاً سقوط کرده است.
پیام ها:
1- اصل در چیزهای طیّب وپاکیزه، مباح بودن استفاده از آنهاست.(کلوامن طیّبات)
2- ادیان الهی به بهداشت تغذیه توجّه دارند. (کلوامن طیّبات...)
3- تحریم طیّبات ممنوع است. (کلوامن طیبّات)
4- طبع انسان یکی از معیارهای شناخت حلال هاست. (طیبّات) (طیّب به چیزی گفته می شود که مطابق طبع و دلپسند باشد.)
5 - رعایت نکردن احکام خوردنی ها، از بسترهای طغیان است. (کلوا... لاتطغوا)
6- امّت های رها شده از ستم، در معرض طغیان هستند. (انجیناکم...کلوا... ولاتطغوا)
7- حلال های الهی را در راه حرام مصرف نکنیم. (لا تطغوا فیه)
8 - مصرف بیش از اندازه ی مورد نیاز، سرپیچی از حکم خداست. (لا تطغوا فیه)
9- قهر الهی نسبت به طغیان گران تهدیدی جدی است. (فیحل)
10- طغیان در مصرف از گناهان کبیره است، چون عذاب الهی را در پی دارد. (لاتطغوا - فیحلّ علیکم غضبی)
11- افرادی که مغضوب خداوند هستند، نباید در میان مردم عزیز باشند. (من یحلل علیه غضبی فقد هوی)
12- سقوط واقعی، گرفتار شدن به غضب الهی است، نه ورشکستگی های سیاسی، اقتصادی وامثال آن. (من یحلل علیه غضبی فقد هوی)
سوره طه آیه 82
(82) وَإِنِّی لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ صَلِحاً ثُمَّ اهْتَدَی
و البتّه من، هر کس را که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته انجام دهد، به هدایت برسد، قطعاً می بخشم.
نکته ها:
به دنبال آیه ی قبل که با تهدید به اتمام رسید، این آیه بشارت الهی را به همراه دارد و این شیوه در همه جای قرآن دیده می شود.
توبه از هر گناه و خلاف باید متناسب با همان گناه و خلاف باشد. مثلاً توبه کسی که نماز نخوانده، قضای نماز است، توبه ی مردم آزاری، عذرخواهی است، توبه ی کتمانِ حقایق، بیان آن است، توبه ی شرک، ایمان به خداست، توبه ی مال مردم خواری، ردّ اموال به صاحبان آن است.
گرچه در این آیه سخن از بخشش توبه کنندگان است، امّا در آیه ی دیگر می خوانیم: کسانی که بعد از ایمان، کفر بورزند وبر آن بیفزایند، دیگر هرگز توبه آنان قبول نخواهد شد. (انّ الّذین کفروا بعد ایمانهم ثمّ ازدادوا کفراً لن تقبل توبتهم)**آل عمران، 90.***
انبیای الهی نیز از خدا طلب مغفرت می کردند؛ آدم علیه السلام : (ان لم تغفرلنا)**اعراف، 23.***، نوح علیه السلام : (الاّ تغفرلی وترحمنی)**هود، 47.***، ابراهیم علیه السلام : (اطمع ان یغفرلی)**شعراء، 82.***، موسی علیه السلام : (ربّ اغفرلی ولاخی)**اعراف، 151.***، عیسی علیه السلام : (وان تغفرلهم)**مائده، 118.*** ومحمّد صلی الله علیه و آله : (واستغفره)**نصر، 4.***
در روایات مراد از «اِهتدی »، هدایت به ولایت اهلبیت علیهم السلام دانسته شده است.**کافی، ج 8، ص 393.***
پیام ها:
1- راه توبه بر آنان که مشمول غضب الهی شده اند، باز است. (فقد هوی...انّی لغفّار)
2- بازگشت واقعی انسان، مغفرت وآثار بسیاری را از جانب خدا در پی دارد. (انّی لغفّار لمن تاب)
3- توبه با شرایطی پذیرفته می شود. الف: بازگشت (تاب)، ب: ایمان (آمن)، ج: کار خوب (عمل صالحاً)، د: هدایت پذیری (اهتدی).
4- حتّی ایمان وعمل صالح بدون هدایت پذیری از هادیان الهی کافی نیست. (آمن و عمل صالحاً ثمّ اهتدی) (آری، اگر ایمان وعمل صالح باشد، ولی انسان در خط هدایت هادیان الهی قرار نگیرد، صید سامری وبلعم باعوراها می شود.)
5 - مؤمن بودن و مؤمن شدن مهم است، امّا مؤمن ماندن مهم تر است. (ثم اهتدی)