سوره طه آیه 44
(44) فَقُولَا لَهُ قَوْلاً لَّیِّناً لَّعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشَی
پس به نرمی با او سخن بگویید، شاید متذکّر شود، یا (از خدا) بترسد.
نکته ها:
«خشیت»، ترس برخاسته از معرفت واحساس عظمت در برابر دیگری است.
خداوند درباره ی حضرت موسی علیه السلام تعبیرات خاصی بیان فرموده است:
الف: (قرّبناه نجیّا)**مریم، 52.*** ما او را به هم رازی خود نزدیک کردیم.
ب: (انَا اخترتک)**طه، 13.*** من تو را برگزیده ام.
ج: (ولتصنع علی عینی)**طه، 39.*** زیر نظر من پرورش یابی.
د: (اصتنعتک لنفسی) تو را برای خود ساختم.
در آیات قبل، دو معجزه ی تبدیل عصا به اژدها وید بیضا برای موسی علیه السلام مطرح شد، در این آیه می فرماید: «بآیاتی» یعنی معجزات دیگری نیز به تو خواهیم داد.
در آیه ی 24 همین سوره، فرمان رسید که «اذهب الی فرعون» امّا موسی علیه السلام از خداوند درخواست یاور نمود، اینک با استجابت خواسته ی او، در این آیه می فرماید: «اذهبا الی فرعون».
عدیّ بن حاتم می گوید: امیرالمؤمنین علیه السلام هنگام برخورد با معاویه در صفّین، با صدای بلند فرمود: قسم به خداوند با معاویه و اصحاب او نبرد خواهم کرد، ولی به دنبال آن آهسته می فرمود: ان شاءاللّه. گفتم: یا علیّ! شما با صدای بلند از نبرد سخن می گویید، ولی با صدای آهسته ان شاءاللّه می گویی؟ فرمود: جنگ خدعه است و من درغگو نیستم، غرضم از این کار برانگیختن یارانم برای جنگ است تا متفرّق نشوند. سپس حضرت این آیه را گواه کار خود آورد که خداوند به موسی گفت: (فقولا... لعلّه یتذکّر) خداوند می دانست فرعون متذکّر نمی شود، ولی به جهت برانگیختن موسی برای رفتن به سوی فرعون این گونه سخن گفت.**کافی، ج 7، ص 460.***
پیام ها:
1- برای اهداف بزرگ باید افرادی را تربیت کرد. (واصطنعتک لنفسی)
2- خداوند برای انبیا برنامه های خاصی دارد. (واصطنعتک لنفسی)
3- ابتدا خودسازی، آنگاه جامعه سازی. (اصطنعتک... اذهب)
4- اگر به عنوان مدیر، کسی را برای کاری اعزام می کنیم، بکوشیم که روحیه او مالامال از عشق و احساس غرور و دلگرمی باشد. (اصطنعتک لنفسی... اذهب)
5 - گاهی باید دیگران را احضار کرد، (و أتونی مسلمین)**نمل، 31.*** و گاهی باید خود به طرف آنان رفت. (اذهب)
6- در بعضی مراحل، نباید پیک ها و پیام برها یک نفر باشد. (اذهب انت و اخوک)
7- مبلغ باید به ابزار ارشاد مجهز باشد. (بآیاتی)
8 - مبلغ باید شجاع و مصمم و نفوذناپذیر باشد. (ولا تینا فی ذکری) تا مبادا کاخ و قدرت و هیبت طاغوت، او را در انجام مأموریت مرعوب کند و از یاد خدا غافل شده و دست از صراحت لازم بردارد.
9- رمز موفقیت انسان، توجّه کامل و دائم به خداوند است. (لاتنیا فی ذکری)
10- تبلیغ، ارشاد، امربه معروف و نهی از منکر، ذکر و یاد خداست. (اذهب انت و اخوک بایاتی ولا تینا فی ذکری)
11- یکی از بزرگ ترین اهداف و خدمات انبیا، مبارزه با طاغوت و برداشتن موانع راه خداپرستی است. (اذهب انّه طغی)
12- گام اوّل در امر به معروف و نهی از منکر، بیان نرم است. (فقولا له قولاً لینّا)
13- امیدها در نرمی است، وانتظاری از خشونت نمی رود. ( قولاً لیّنا لعّله یتذکّر...)
14- شروع تربیت وارشاد باید از طریق گفتگوی صمیمانه باشد.**خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز می فرماید: با نرمی و ملاطفت با مردم رفتار کن. (فبما رحمة من اللّه لنت لهم ولو کنت فظاً غلیظ القلب لانفضوا من حولک) آل عمران، 159. ***(فقولاله قولاً لینّا) حتّی با سرکش ترین افراد نیز باید ابتدا با نرمی ولطافت سخن گفت.
15- هرگز از هدایت دیگران مأیوس نشوید. (لعّله یتذکّر ...)
16- وظیفه ی پیامبر تذکّر وارشاد است. (یتذکّر او یخشی)
سوره طه آیه 45
(45) قَالَا رَبَّنَآ إِنَّنَا نَخَافُ أَن یَفْرُطَ عَلَیْنَآ أَوْ أَن یَطْغَی
(موسی وهارون) گفتند: پروردگارا! همانا می ترسیم که او بر ضد ما تعدّی کند یا بر طغیان ادامه دهد (و بر آن بیفزاید).
سوره طه آیه 46
(46) قَالَ لَا تَخَافَآ إِنَّنِی مَعَکُمَآ أَسْمَعُ وَأَرَی
(خداوند) فرمود: نترسید، همانا من با شما هستم (و همه چیز را) می شنوم و می بینم.
نکته ها:
«فَرط» به معنای سرعت گرفتن وپیش افتادن است و «انن یفرط علینا» یعنی ما می ترسیم که فرعون، قبل از بیان استدلال و آوردن معجزات بر ما پیشی گرفته و طغیان خود را نسبت به بنی اسرائیل افزایش دهد.**تفسیر نمونه.***
آنچه برای انبیا مذموم است، خشیت و ترس قلبی از غیر خداست وگرنه، خوف طبیعی، لازمه ی انسانیّت آن بزرگواران و همه انسان هاست وهر انسانی در برابر خطرات این ترس را دارد.
پیام ها:
1- بررسی مشکلات و موانع احتمالی و ترس از آینده و ناکامی، منافاتی با اخلاص و مقام نبوّت ندارد. (اننّا نخاف...)
2- جوسازی و شایعه سازی، شیوه ی طاغوت ها و ستمگران است. آنان فضا را مسموم و مردان خدا را متهم می نمایند و یا بعد از شنیدن حقّ دست به آشوب می زنند تا سخن حقّ آنان اثر نکند. (یفرط علینا او ان یطغی)
3- ایمان به حضور در پیشگاه خداوند و یقین به امدادهای الهی، عامل شجاعت و روحیه یافتن مؤمنان است. (انّنی معکما)
4- اگر کسی را به کاری مأمور کردید، باید از هر جهت او را تأمین نموده و به او روحیه بدهید. (انّنی معکما اسمع واری)
5 - اگر چه همه ی انسان ها مورد نظر و مرحمت الهی هستند، ولی لطف او بر انبیا بیشتر است. (انّنی معکما اسمع واری)