سوره مریم آیه 80
(80) وَنَرِثُهُ مَا یَقُولُ وَیَأْتِینَا فَرْداً
و هر چه (از مال و فرزند) دم می زند ما وارث خواهیم شد و او بی کس و تنها نزد ما خواهد آمد.
نکته ها:
امام باقر علیه السلام درباره ی شأن نزول (أفرأیت الذی کفر) فرمودند: عاص بن وائل به خبّاب بدهکار بود، خبّاب برای دریافت طلب خود نزد او آمد، ولی عاص گفت: آیا شما معتقد نیستید که در بهشت طلا و نقره و حریر هست؟ خبّاب گفت: آری؛ عاص گفت: پس وعده ی ما در بهشت و قسم می خورم که در بهشت بهتر از آنچه شما دادید به شما داده شود.**تفسیر قمی، ج 2، ص 53.***
پیام ها:
1- رها کردن خدا و پناه بردن به مال و فرزند، شگفت آور است. (افرءیت)
2- کافر، دین را مانع پیشرفت، وکفر را عامل رشد می داند. (کفر بایاتنا وقال لاوتینّ)
3- ملاک ارزش نزد کفّار، مال و فرزند است. (لاوتینّ مالاً و ولداً) (کافر در برابر منطق و تهدید، تنها به آنچه در دست دارد دلخوش است.)
4- مرفّهان کج فکر را تحقیر کنید تا در جامعه الگو نشوند. (أفرأیت... اطلع الغیب... نمدّ له من العذاب)
5 - خداوند با هیچ کس قرار دادی امضا نکرده است. (ام اتّخذ عندالرحمن عهدا)
6- گرچه عهد خداوند تخلّف ندارد، ولی کفّار با خداوند عهدی نبسته اند. (ام اتّخذ عند الرحمن عهدا)
7- پندارهای باطل را با صراحت سرکوب کنید. (کلاّ)
8 - رفتار و گفتار آدمی در دیوان الهی ثبت می گردد. (سنکتب ما یقول)
9- برای هر گفتار و عملی تا مدّتی مهلت است، شاید پشیمان شده و توبه کند، ولی اگر آن مدّت سرآمد و پشیمان نشد، ثبت می شود. حرف «سین» در (سنکتب) نشانه ی مهلت است.**در روایات نیز می خوانیم: همین که عملی از انسان سر می زند، تا مدّتی فرشتگان مأمور به ثبت نیستند، شاید پشیمان شود، ولی پس از پایان مدّت، ثبت می شود.***
10- سخن باید به علم و دلیل تکیه داشته باشد، چرا که انسان مسئول گفته های خود است. (سنکتب ما قالوا)
11- در قیامت، انسان مال و فرزندی را که عامل کفر و غرور او گردیدند، رها می کند و در پیشگاه خداوند، به تنهایی حاضر می شود. (یأتینا فرداً)
سوره مریم آیه 81
(81) وَاتَّخَذُواْ مِن دُونِ اللَّهِ ءَالِهَةً لِّیَکُونُواْ لَهُمْ عِزّاً
به جای خدای یگانه خدایانی (دروغین) برگزیدند تا برای ایشان سبب عزّت باشد.
سوره مریم آیه 82
(82) کَلَّا سَیَکْفُرُونَ بِعِبَادَتِهِمْ وَیَکُونُونَ عَلَیْهِمْ ضِدّاً
هرگز (به این آرزو نمی رسند، بلکه) به زودی (معبودها) پرستش آنان را منکر خواهند شد و در برابر آنان (به جای عزت بخشی) به مخالفت بر می خیزند.
نکته ها:
به گفته ی علامه طباطبایی، جمله ی (کلاّ سیکفرون) دو گونه تفسیر دارد:
الف: مشرکین به عبادت خویش کفر خواهند ورزید و مخالف بت ها خواهند شد.
ب: طاغوت ها وبت ها، بجای شفاعت وعزّت ویاری عبادت کنندگان خود، علیه آنان قیام خواهند کرد. در قرآن آیات دیگری نیز به این معنا دلالت دارد.**(یکفرون بشرککم) معبودها شرک ورزی شما را انکار خواهند کرد. فاطر، 14.
(و اذا حشر الناس کانوا لهم اعداء و کانوا بعبادتهم کافرین) هنگامی که مردم در قیامت محشور شوند، معبودها دشمن بت پرستان شده و عبادات آنان را انکار خواهند کرد. احقاف، 6.***
«عَزیز» یعنی پیروز ونفوذناپذیری که نمی توان به او ضرر و شرّی رساند.
امام صادق علیه السلام فرمود: مقصود از «آلهة» رؤسایی هستند که مردم با اطاعت از آنان، در جستجوی عزّتند.**تفسیر صافی.*** البتّه ضدّیت معبودهایی مانند طاغوت ها و شیطان ها با پیروان خود روشن است، امّا معبودهایی مانند سنگ و چوب و غیره ممکن است به اراده ی خداوند در روز قیامت به زبان در آیند و از مشرکین و پرستش کنندگان خود، بیزاری جویند.**تفسیر نمونه.***
امام صادق علیه السلام در ذیل آیه فرمودند: مراد از عبادت در آیه، سجده ورکوع نیست، بلکه اطاعت است وفرمود: «مَن اطاع مخلوقاً فی معصیة الخالق فقد عبده» هرکس با اطاعت از مخلوقی مرتکب گناه شود، آن اطاعت به منزله ی پرستش است.**تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها:
1- عزّت خواهی در فطرت انسان هست، ولی او در مصداق اشتباه می کند و سراغ منبع حقیقی عزّت نمی رود. (اتّخذوا من دون الله ...)
2- قیامت نزدیک است، آن را باور کنیم. (سیکفرون)
3- همان کسانی که انسان بجای خدا به آنان دل بسته، بر ضد او قیام خواهند کرد. (ویکونون علیهم ضدّا) (تکیه بر غیر خدا، سبب دشمنی آنان در قیامت است)