سوره مریم آیه 74
(74) وَکَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هُمْ أَحْسَنُ أَثَثاً وَرِءْیاً
و چه بسیار نسل ها را پیش از آنان نابود کردیم که مال و ثروتشان بهتر بود و منظری آراسته تر داشتند.
نکته ها:
کلمه ی «اَثاث» به معنای امکانات زندگی و رفاهی است. «رِءیا» منظره های دیدنی را گویند. «قَرن» به مردمی گفته می شود که در یک زمان با هم زندگی می کنند.
پیام ها:
1- تاریخ سقوط طاغوتیان و کافران، از منابع شناخت انسان و عبرت آموز است. (و کم اهلکنا قبلهم) (تاریخ، یک مجموعه ی به هم پیوسته است که می توان از گذشته ی آن برای آینده عبرت گرفت)
2- تعداد کفّار و طاغوتیانی که نابود شده اند کم نیستند. (و کم اهلکنا)
3- تحوّلات تاریخی، طبق سنّت هایی است که خدا مقرّر کرده است. (کم اهلکنا)
4- امکانات رفاهی و مادّیات، نه نشانه ی سعادت است و نه از قهر خداوند جلوگیری می کند. (اهلکنا... هم احسن اثاثاً)
5 - رفاه و مکانات، عامل غرور، غفلت، طغیان و سرانجام هلاکت است. (کم اهلکنا... احسن اثاثاً و رءیا)
سوره مریم آیه 75
(75) قُلْ مَن کَانَ فِی الضَّلَلَةِ فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدّاً حَتَّی إِذَا رَأَوْاْ مَا یُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَّکَاناً وَ أَضْعَفُ جُنداً
بگو: هرکه در گمراهی است، خداوند رحمان (طبق سنّت خود) مدّتی به او مهلت و مدد می دهد، تا زمانی که آنچه را وعده داده می شوند ببینند، یا عذاب (این دنیا) یا (عذاب) قیامت را. پس (در آن روز) خواهند دانست چه کسی جایگاهش بدتر ولشکرش ناتوان تر است.
نکته ها:
«مَدّ» و «امداد» به یک معناست، لکن به گفته ی راغب، معمولاً «امداد» در مورد کار پسندیده ومحبوب و «مدّ» در مورد کار ناپسند و مکروه استفاده می شود.
خداوند به همه ی کسانی که راه شرّی را انتخاب کنند، مهلت می دهد. این مهلت برای این است که شاید توبه کنند، یا فرزندان صالحی از نسل آنان به وجود آید. گرچه برخی گمراهان از مهلت الهی سوء استفاده کرده، گناهان بیشتری مرتکب می شوند و عذاب خود را بیشتر می کنند.**تفسیر اطیب البیان.***
لطف حقّ با تو مداراها کند - چون که از حد بگذرد رسوا کند
امام صادق علیه السلام درباره «اذا رأوا ما یوعدون» فرمودند: آن وعده ی ظهور حضرت قائم علیه السلام است و «شرّ مکاناً» یعنی روز قیام قائم معلوم خواهد شد که چه کسی در موقعیّت ناپسند و ضعیف قرار دارد.**کافی، ج 1، ص 431.***
پیام ها:
1- سنّت خداوند بر این است که زمینه ی حرکت و رشد را برای همه ی انسان ها فراهم کند، واین انسان است که اگر گمراهی را برگزید. خداوند مدّتی به او مهلت می دهد، (من کان فی الضلالة فلیمدد) و اگر راه هدایت را در پیش گرفت خداوند بر هدایتش می افزاید. (و یزیدالله الذین اهتدوا هدیً)
2- مهلت و امداد، برخاسته از رحمت الهی است. (فلیمدد له الرحمن)
3- کفّار بارها به خطر و عذاب تهدید می شدند، ولی چه سود. (ما یوعدون)
4- خدا بعضی گمراهان را در دنیا عذاب می کند وحساب قیامتش همچنان باقی می ماند، ولی بعضی را تنها در قیامت کیفر می دهد. (امّا العذاب وامّا الساعة)
5 - در لحظه ی مرگ، مقام و موقعیّت، بستگان و نفرات به کار نمی آیند. (شرٌّ مکاناً و اضعف جنداً)
6- قیامت روز ظهور حقایق و کشف و شهود است. ( حتّی اذا رأوا... فسیعلمون...)
سوره مریم آیه 76
(76) وَیَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْاْ هُدیً وَالْبَقِیَتُ الصَّلِحَتُ خَیْرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوَاباً وَخَیْرٌ مَّرَدّاً
کسانی که هدایت یافته اند، خداوند بر هدایتشان می افزاید و نیکی های ماندگار، ثوابش نزد پروردگارت بهتر و خوش فرجام تر است.
نکته ها:
کلمه ی «مَرَدّ» به معنای عاقبت ومنفعت است. وکلمه ی «ثواب» به معنای جزای عمل است که به انسان بر می گردد، چه خیر باشد و چه شر؛ لکن بیشتر در خیر استعمال می شود.**تفسیر المیزان.***
در آیه ی قبل خواندیم که گمراهان، در گمراهی بیشتری قرار می گیرند. این آیه می فرماید: هدایت یافتگان نیز در هدایت و نورانیّت بیشتری قرار می گیرند.
در بعضی روایات می خوانیم: مراد از «الباقیات الصّالحات» ذکرِ «سبحان اللّه و الحمدللّه و لا اله الاّاللّه واللّه اکبر» است.**تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها:
1- هدایت، مراحل ودرجاتی دارد. (و یزیدالله ...)
2- اعمال صالح نزد خداوند محفوظ می ماند. (والباقیات الصالحات خیر عند ربّک)
3- توفیق انجام کارهای شایسته، در پرتو هدایت الهی است. (اهتدوا هدی و الباقیات الصالحات)
4- خداوند به پیامبرش عنایت مخصوص دارد. (عند ربّک)
5 - کیفر و پاداش از شئون ربوبیّت الهی است. (عند ربّک ثواباً)
6- کار نیک، رمز خوش عاقبتی است. (الباقیات الصالحات... خیر مردّا)