سوره مریم آیه 65
(65) رَبُّ السَّمَوَ تِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَدَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیّاً
پروردگار آسمان ها وزمین وآنچه میان آن دو قرار دارد؛ تنها او را پرستش کن و برای عبادتش شکیبا باش، آیا برای او همتا و هم نامی می شناسی؟
نکته ها:
برای کلمه ی «سمیّ» چند معنا ذکر شده است: شریک، همانند، همنام و فرزند.
کلمه «ربّک» در آیه قبل و کلمه (ربّ السموات و الارض) در این آیه نشان وحدت مدیریّت در اداره زندگی بشر با تمام هستی است.
عبادت، تنها ذکر خداوند و نماز نیست، زیرا این گونه عبادت ها مشکلی ندارد تا به صبر و مقاومت نیازمند باشد. پس مراد از (فاعبد و اصطبر) عبادتی است که انسان را دچار تضادها، طاغوت ها و مشکلات فراوان می کند و به خاطر همین، نیازمند صبر و استقامت است.
در روایتی از حضرت علی علیه السلام می خوانیم که درباره معنای (هل تعلم له سمیّا) فرمودند: هیچ کس به نام اللّه نامیده نشده است.**توحید صدوق، ص 263.***
پیام ها:
1- فلسفه ی عبادت ما در برابر خداوند، ربوبیّت انحصاری او نسبت به همه ی هستی است. (ربّ السموات ... فاعبد)
2- عبادت، صبر لازم دارد. (فاعبده واصطبر) (عبادت، یک نوع مبارزه با هوس ها و طاغوت هاست که صبر می خواهد.)
3- خداوند تورا فراموش نکرده است، پس تو نیز او را فراموش نکن. (وما کان ربّک نسیّاً... فاعبده)
4- خداوند، فرزند ندارد و هیچ موجودی مثل او نیست. (هل تعلم له سمیّاً)
سوره مریم آیه 66
(66) وَیَقُولُ الإِْنْسَنُ أَءِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَیّاً
وانسان می گوید: آیا آنگاه که مُردم، دوباره زنده (از قبر) خارج خواهم شد؟
سوره مریم آیه 67
(67) أَوَلَا یَذْکُرُ الْإِنسَنُ أَنَّا خَلَقْنَهُ مِن قَبْلُ وَلَمْ یَکُ شَیْئاً
آیا انسان (در زنده شدن دوباره ی خود شک دارد؟ و) به یاد نمی آورد که ما او را پیش از این آفریده ایم، در حالی که چیزی نبود؟
نکته ها:
این آیه شبیه آیات 78 و 79 سوره ی یس است که شخصی با آوردن استخوانی پوسیده و خرد کردن آن مقابل پیامبر صلی الله علیه و آله ، با پیامبر به بحث و گفتگو پرداخت و گفت: کیست که استخوان های پوسیده را زنده کند؟ خداوند در پاسخ فرمود: (ای پیامبر!) بگو: همان کسی که اوّل آفرید، پس از مرگ هم زنده می کند، و او همه چیز را می داند. (وضرب لنا مثلاً و نسی خلقه قال من یحیی العظام و هی رمیم . قل یحیها الذی انشأها اوّل مرّة و هو بکلّ خلق علیم)
از امام صادق علیه السلام درباره (خلقناه من قبل و لم یک شیئاً) سؤال شد، حضرت فرمودند: یعنی نه در مرحله ی تقدیر و نه در مرحله تکوین هیچ چیز نبود. راوی حدیث درباره ی (لم یکن شیئاً مذکورا)**انسان، 1.*** پرسید، حضرت فرمودند: یعنی مقدّر بود، ولی نامی از آن در میان نبود.**کافی، ج 1، ص 147. ***بنابراین، این دو آیه از دو مرحله ی پیش از آفرینش انسان سخن می گوید.
در حدیث دیگری نیز امام باقر علیه السلام در مورد (من قبل) فرمودند: نه در کتاب و نه در علم سخنی از او نبود.**بحار، ج 5، ص 84.***
پیام ها:
1- باور نداشتن معاد، راه توجیه گناه وفرار از عبادت است. (فاعبده و اصطبر لعبادته... یقول الانسان...)
2- تعجّب از معاد وزنده شدن دوباره، مربوط به یک زمان و یک گروه خاص از انسان ها نیست. (یقول الانسان)
3- معاد، جسمانی است. (اُخرج) یعنی خارج شدن جسم از زمین.
4- معاد، قهری واجباری است. (اُخرج) یعنی خروج قهری وبدون اختیار.
5 - تردید در معاد با توجّه به آفرینش ابتدائی خود، شگفت آور است. (أولایذکر)
6- توجّه انسان به اینکه اوّل نبوده و بعداً خلق شده است، برای قبول معاد کافی است. (اولا یذکر الانسان...)
7- منکران معاد، برای عقیده ی خود دلیلی ندارند و تنها قیامت را بعید می دانند، ولی قرآن با دلیل سخن می گوید. (خلقناه من قبل)
8 - آفرینش انسان از عدم، بسیار پیچیده تر و به ظاهر مشکل تر از آفرینش مجدّد انسان پس از مرگ است. (خلقناه... و لم یک شیئا)