سوره مریم آیه 58
(58) أُوْلَئِکَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ مِن ذُرِّیَّةِ ءَادَمَ وَمِمَّنْ حَمَلْنَا مَعَ نُوحٍ وَمِن ذُرِّیَّةِ إِبْرَهِیمَ وَإِسْرَءِیلَ وَمِمَّنْ هَدَیْنَا وَ اجْتَبَیْنَآ إِذَا تُتْلَی عَلَیْهِمْ ءَایَتُ الرَّحْمَنِ خَرُّواْ سُجَّداً وَبُکِیّاً
آنان پیامبرانی بودند که خداوند بر آنها نعمت (ویژه) ارزانی داشت؛ از نسل آدم و از (فرزندان) کسانی که با نوح (در کشتی) سوارشان کردیم و از نسل ابراهیم واسرائیل (یعقوب) واز کسانی که هدایت نمودیم و برگزیدیم؛ هرگاه آیات خدای رحمان بر آنان خوانده می شد سجده کنان و گریان از رو به خاک می افتادند.
نکته ها:
نام ده نفر از انبیا در آیات قبل ذکر شد: زکریّا، یحیی، عیسی، ابراهیم، اسحاق، یعقوب، موسی، هارون، اسماعیل وادریس. اکنون این آیه با اشاره به آنان می فرماید: آنها کسانی هستند که خدا به ایشان نعمت داد. این گروه، همان هایی هستند که هر روز ده بار در نماز از خدا می خواهیم که راه آنان را برویم، نه راه گمراهان و منحرفان را. (اهدنا الصراط المستقیم . صراط الّذین انعمت علیهم)
مراد از ذریّه آدم، ادریس است و مراد از «ذّریّة مَن حمَلنا مع نوح» حضرت ابراهیم است که نوه ی نوح است، و منظور از «ذرّیة ابراهیم»، اسحاق و اسماعیل و یعقوب است ومنظور از «ذرّیة اسرائیل»، موسی وهارون و زکریّا ویحیی وعیسی است.**تفسیر نمونه.***
در حدیث می خوانیم: هنگام تلاوت قرآن، محزون شده و گریه کنید یا خود را به حالت گریان در آورید.**تفسیر صافی.***
بهترین مصداق برگزیدگان الهی که سجده های طولانی همراه با اشک داشته اند، پیامبر اسلام و اهل بیت معصومش علیهم السلام بوده اند. درباره همه ی آنان خاطراتی از سجده ها وگریه های فراوانشان در مناجات های ماه رمضان وعرفه و... وجود دارد.
پیام ها:
1- هدف همه ی انبیا یکی است. (خداوند پیامبران را در کنار هم قرار می دهد و همه را با یک وصف توصیف می کند) (اولئک الذین انعم الله علیهم ...)
2- مُنعِم حقیقی، خداوند است. (انعم اللّه علیهم)
3- والدین و نیاکان، از نظر وراثت در تربیت نسل مؤثّرند. (ذرّیةآدم... ذرّیة ابراهیم)
4- گرچه همه ی انبیا از ذرّیه آدم هستند، ولی در نام بردن نوح و ابراهیم و اسرائیل (یعقوب)، از آنان تجلیل خاصّی شده است. (مع نوح و من ذرّیة ...)
5 - گریه در سجده آن قدر ارزشمند است که خداوند از اهل آن تجلیل کرده است. (سجّداً و بکیّا)
6- گریه وزاری به درگاه الهی، نشانه ی رشد، شناخت، توفیق و برگزیدگی است. (و ممنّ هدینا واجتبینا...)
سوره مریم آیه 59
(59) فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُواْ الصَّلَوةَ وَاتَّبَعُواْ الشَّهَوَ تِ فَسَوْفَ یَلْقَوْنَ غَیّاً
آنگاه پس از آنان، جانشینان بد و ناشایسته ای آمدند که نماز را ضایع کردند و هوسها را پیروی کردند. پس به زودی (کیفر) گمراهی خود را خواهند دید.
سوره مریم آیه 60
(60) إِلَّا مَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ صَلِحاً فَأُوْلَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَ لَایُظْلَمُونَ شَیْئاً
مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته انجام دهد، پس آنها داخل بهشت می شوند و به هیچ وجه مورد ستم قرار نمی گیرند (و از پاداششان کاسته نمی شود).
نکته ها:
«خَلَف»، فرزند صالح را گویند و «خَلْف» فرزند ناصالح است. کلمه ی «غیّ» در مقابل رشد است. (قد تبیّن الرّشد من الغیّ)**بقره، 256.***
ضایع کردن نماز، غیر از نخواندن و ترک آن است. کسی که نماز می خواند، ولی بدون رعایت شرایط آن یا با تأخیر، چنین کسی نماز را ضایع کرده و آن را سبک شمرده است.**بحار، ج 11، ص 72.***
در روایتی می خوانیم: همین که حضرت رسول صلی الله علیه و آله این آیه را تلاوت می فرمودند، منقلب شده، فرمودند: بعد از 60 سال، گروهی نماز را ضایع خواهند کرد.**تفسیر نمونه.***
اگر این سخن در اوایل سال اوّل هجری گفته شده باشد، سال 60 همان سال شهادت امام حسین علیه السلام و سال به قدرت رسیدن یزید است.
توبه در قرآن
* معمولاً قرآن کریم بدنبال آیا عذاب، جمله ی «الاّالذین تابوا» یا جمله ی «الاّ من تاب» را آورده تا بگوید: راه اصلاح، هرگز بر کسی بسته نیست.
* توبه، واجب است. زیرا فرمان خداوند است. (توبوا الی اللّه)**تحریم، 8.***
* قبول توبه، واقعی قطعی است، زیرا نمی توان باور کرد که ما به امر او توبه کنیم ولی او نپذیرد. (هوالذی یقبل التوبة عن عباده)**شوری، 37.***، (هوالتّواب الرحیم)**بقره، 37.***
* خداوند هم توبه را می پذیرد و هم کسانی را که بسیار توبه می کنند دوست دارد. (یحبّ التّوابین)**بقره، 222.***
* توبه، باید با عمل نیک و جبران گناهان همراه باشد. (تاب و عمل صالحا)**فرقان، 71.***، (تاب من بعده و اصلح)**انعام، 54.***، (تابوا واصلحوا و بیّنوا)**بقره، 160.***
* توبه، رمز رستگاری است. (توبوا ... لعلکم تفلحون)**نور، 31.***
* توبه، وسیله ی تبدیل سیئات به حسنات است. (الاّ من تاب و عمل صالحاً فاولئک یبدّل الله سیئاتهم حسنات)**فرقان، 70.***
* توبه، سبب نزول باران است. (توبوا ... یرسل السماء)**هود، 52.***
* توبه، سبب رزق نیکو است. (توبوا الیه یمتّعکم متاعاً حسنا)**هود، 3.***
* توبه در هنگام دیدن آثار مرگ و عذاب پذیرفته نمی شود. (حتّی اذا حضر احدهم الموت قال انّی تبت الان)**نساء، 18.***
* خداوند علاوه بر قبول توبه، لطف ویژه نیز دارد. (هو التّواب الرحیم)**بقره، 37.***
(ثمّ تاب و اصلح فانّه غفور رحیم)**انعام، 54.***، (ثمّ تاب علیهم انّه بهم رؤف رحیم)**توبه، 117.***
(الاّ من تاب و امن و عمل صالحا فاولئک یدخلون الجنّة)**مریم، 60.***، (ثمّ توبوا الیه ان ربّی رحیم ودود)**هود، 90.*** در این آیات در کنار توبه به مسئله رحمت و رأفت و محبّت الهی اشاره شده است.
* قرآن ترک توبه را ظلم و هلاکت دانسته است. (و من لم یتب فاولئک هم الظالمون)**حجرات، 11. ***(ثم لم یتوبوا فلهم عذاب جهنّم)**بروج، 10.***
پیام ها:
1- گاهی فرزندان ونسل آینده، زحمت های پدران را تباه می کنند. (گاهی از خوبان، نسل نااهل پیدا می شود) (خَلْف اضاعوا الصلوة)
2- نماز محور دین است. (برای نشان دادن چهره ی نسلی به نسل دیگر، ضایع کردن نماز آنان را نشان می دهد) (فخلف خَلْف اضاعوا الصلوة)
3- نماز، سدّی است میان انسان و شهوت ها و اگر این سدّ شکسته شود، پیروی از شهوت ها برای انسان آسان می شود. (اضاعوا الصلوة واتبعوا الشهوات)
4- کسی که از رابطه با خدا (نماز) جدا شد، به شهوات پیوند می خورد. (اضاعوا الصلوة واتبعوا الشهوات)
5 - کیفر ضایع کردن نماز، سردرگمی است. (یلقون غیّا) (رشد واقعی در سایه ی معنویّت است)
6- رونق یافتن شهوات، غیّ و گمراهی است. (واتّبعوا الشهوات... یلقون غیّا)
7- سرنوشت ملت ها به دست خود آنهاست (اضاعوا... یلقون... الاّ من تاب...)
8 - توبه، یک تحول است نه تظاهر. (تاب و امن و عمل صالحاً)
9- شرط رستگاری و ورود به بهشت، توبه وایمان و عمل صالح است. (تاب و آمن و عمل صالحا... یدخلون الجنّة)