سوره مریم آیه 50
(50) وَوَهَبْنَا لَهُم مِّن رَّحْمَتِنَا وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِیّاً
و از رحمت خویش به آنها عطا کردیم و برای آنان (در میان مردم) نام بلند و نیکو قرار دادیم.
نکته ها:
سیمای ابراهیم علیه السلام
* ابراهیم علیه السلام از ستاره و ماه و خورشید دل برید، به خدا رسید. (لا احبّ الافلین... وجّهت وجهی...)**انعام، 76 - 79.***
* عموی منحرف را رها کرد، خود برای همه ی مردم پدر شد. (ملّة ابیکم)**حج، 78.***
* عمو با او قهر کرد، (واهجرنی ملیّاً)**مریم، 46.*** امّا خدا به او لطف کرد. (انّه کان بی حفیاً)**مریم، 47.***
* برای خدا کناره گیری کرد، (اعتزلکم)**مریم، 48.*** شهره آفاق شد. (جعلنالهم لسان صدق)
* از خانه بتها فرار کرد، سازنده خانه توحید شد. (اذیرفع ابراهیم القواعدمن البیت)**بقره، 127.***
* جانش را در راه خدا تسلیم کرد، آتش بر او گلستان شد. (یانارکونی برداًوسلاماً)**انبیا، 69.***
* فرزند را برای ذبح آماده کرد، (و تلّه للجبین)**صافّات، 103.*** جان به سلامت برد و سنّت قربانی در جایگاهش واجب شد.
* تا اواخر عمر بی فرزند، ولی راضی بود، در پایان عمر، نبوّت در دودمانش قرار گرفت.
* در خلوت ترین مکان ها کعبه را ساخت، پرجاذبه ترین مناطق زمین شد.
* در بیابان، تنهای تنها فریاد زد، از تمام زمین، لبّیک گو رسید. (اذّن فی النّاس بالحجّ)**حج، 27.***
* کودک تشنه ی خود را رها کرد، آب زمزم، برای همیشه جاری شد.
* در برابر تهدید عموی بت پرستش سلام کرد، (قال سلامٌ علیک)**مریم، 47. ***خداوند به او سلام فرستاد. (سلامٌ علی ابراهیم)**صافّات، 109.***
* یک نفر بود، امروز همه مکتب های آسمانی، خود را ابراهیمی می دانند.
* همه با اودشمنی کردند، خدا او را خلیل خود دانست. (واتّخذاللّه ابراهیم خلیلا)**نساء، 125.***
پیام ها:
1- هم از گناهکار جدا شویم و هم از گناه، زیرا کناره گیری از منحرفان، زمانی مؤثر است که با کناره گیری از انحراف همراه باشد. (اعتزلکم و ماتدعون - اعتزلهم و ما یعبدون)
2- فرزند صالح، پاداش مجاهدت های والدین است. (فلمّا اعتزلهم ... وهبنا)
3- اگر غیر خدا را رها کنیم، امدادهای الهی می رسد. (فلمّا اعتزلهم... وهبنا)
4- مهم تر از فرزند، مقام معنوی اوست. (وهبنا له اسحق و یعقوب و کلاً جعلنا نبیاً)
5 - نوه ی انسان نیز از الطاف الهی است. (وهبنا له اسحق و یعقوب) (یعقوب نوه ی ابراهیم بود.)**(فبشّرناها باسحق و من وراء اسحق یعقوب) هود، 71.***
6- نبوّت، مقامی است که خداوند تعیین می کند. (جعلنا نبیّاً)
7- یک حرکت الهی از یک پدر بزرگ، نسلی را در رحمت الهی غرق می کند. (اعتزلهم... وهبنا له)
8 - هر کس، هرچه دارد از خداست. (وهبنا... جعلنا... رحمتنا)
9- رحمت خداوند به قدری وسیع است که انبیا هرچه دریافت می کنند، تنها گوشه ای از آن است. (من رحمتنا)
10- محبوبیّت وخوشنامی، از الطاف الهی است. (جعلنا لهم لسان صدق) (مقام ابراهیم به جایی رسید که همه ی مشرکان ویهودیان ومسیحیان می گفتند: ابراهیم از ماست.)
11- دعای مردان خدا مستجاب است. (ابراهیم از خدا نام نیک خواست (واجعل لی لسان صدق فی الاخرین) در این آیه می فرماید: (جعلنا لهم لسان صدق علیّا)
سوره مریم آیه 51
(51) وَاذْکُرْ فِی الْکِتَبِ مُوسَی إِنَّهُ کَانَ مُخْلَصاً وَکَانَ رَسُولاً نَّبِیّاً
و در این کتاب از موسی یاد کن، زیرا که او بنده ی (برگزیده و) خالص شده (خدا) و فرستاده ای پیامبر بود.
نکته ها:
کلمه «مُخلِص» (با کسر لام) به معنای کسی است که فقط برای خداوند کار می کند، ولی ممکن است شیطان در او اثر گذارده و او را به شرک بکشاند. چه بسیارند کسانی که هنگام عذاب و غرق شدن مخلص هستند، ولی بعد از نجات به شرک می گرایند. امّا کلمه «مُخلَص» آن گروه از افراد برگزیده ای هستند که شیطان راه نفوذ بر آنان را ندارد. (الاّ عبادک منهم المخلَصین)**حجر، 40.*** به گفته تفسیر کشّاف «مخلِص» کسی است که برای خدا کار می کند و «مخلَص» کسی است که خداوند او را برای خود خالص کرده و برگزیده است و غیر خدا در او اثر نمی کند.
برگزیدگی موسی را در آیات دیگر می بینیم: (و اَنَا اختَرتُک)**طه، 13. ***من تو را انتخاب کردم ودر جای دیگر آمده: (واصطنعَتک لنفسی)**طه، 41.*** من تورا برای خودم برگزیدم.
حضرت موسی علیه السلام هم رسول بود و هم نبیّ. «نبیّ»، کسی است که صدای فرشته را می شنود، ولی شخص فرشته را نمی بیند، امّا «رسول» علاوه بر شنیدن صدا، خود فرشته را هم می بیند.**تفسیر المیزان و نورالثقلین. ***(رسولاً نبیّاً)
پیام ها:
1- یاد بزرگان، آثار تربیتی و الگویی دارد. (واذکر...)
آشنایی با تاریخ انبیا و مجاهدت های آنان، سنّت های الهی و امدادهای غیبی، زمینه ی کسب تجربه ها وعبرت ها و عامل دلگرمی است. (خصوصاً تاریخ پرماجرای موسی که صدها آیه را به خود اختصاص داده است) (واذکر)
2- ارزشهای معنوی ملاک بزرگداشت است. (واذکر... انه کان مخلصا)
3- خلوص، زمینه ی دست یابی به رتبه های معنوی است. (مخلصا... رسولا نبیّا)
4- انبیا معصومند و شیطان در آنان نفوذی ندارد. (مخلَصاً)
5 - خداوند، افرادی را برای اتمام رسالت خالص کرده است.**چنانکه در آیه ی 45 سوره ص نیز می خوانیم: (انّا اخلصناهم)*** (کان مخلَصاً)
سوره مریم آیه 52
(52) وَنَدَیْنَهُ مِن جَانِبِ الطُّورِ الْأَیْمَنِ وَقَرَّبْنَهُ نَجِیّاً
و از جانب راست (کوهِ) طور او را ندا دادیم و به (مقام قرب خود و) رازگویی نزدیکش ساختیم.
نکته ها:
کلمه «اَیمن» یا از «یُمن» به معنای مبارک است ویا از «یَمین» به معنای جانب راست.
در آغاز آیه، ندا و در پایانش مناجات مطرح شده و این نشانه ی مهربانی خداوند است، مثل اینکه مولایی عزیز، برده اش را بلند صدا زند که «بیا نزد من بنشین تا با هم خصوصی صحبت کنیم».**تفسیر المیزان.***
در قرآن، درباره ی گفتگو و ارتباط موسی علیه السلام با خداوند هم به «تکلّم» تعبیر شده، (کلّم اللّه موسی تکلیما)**نساء، 164.***، هم به «ندا»، (نادیناه) و هم به نجوی. (قرّبناه نجیّا)
مراد از قرب در آیه، قرب و نزدیکی مکانی نیست، بلکه قرب مقامی است.
کوه طور، میان مصر و مدین واقع است.**تفسیر کشف الاسرار.***
پیام ها:
1- خداوند متعال با لطف ومهربانی، انبیا را گام به گام به خود نزدیک می کند. (نادیناه... قرّبناه)
2- بعضی مکان ها قداست دارند. (جانب الطور)
3- مقام قرب و نجوی، بالاترین مقام هاست.**حضرت علی علیه السلام می فرماید: (اذا اشتغل اهل الجنة بالجنة اشتغل اهل اللّه باللّه) آنگاه که اهل بهشت از نعمت های بهشت بهره می برند، اهل اللّه به خدا مشغولند (و با او راز ونیاز می کنند).*** (و قرّبناه نجیّا)
4- خداوند بعضی مطالب را با انبیا نجوا کرده و محرمانه می گوید. (نجیّا)