سوره مریم آیه 45
(45) یَأَبَتِ إِنِّی أَخَافُ أَن یَمَسَّکَ عَذَابٌ مِّنَ الرَّحْمَنِ فَتَکُونَ لِلشَّیْطَنِ وَلِیّاً
ای پدر! همانا من می ترسم که از جانب خدای رحمان عذابی به تو رسد، و تو برای شیطان دوست و یاور باشی.
پیام ها:
1- در دعوت و تبلیغ، با استفاده از عواطف، زمینه ی پذیرش را فراهم کنیم. (در این آیات، چهار مرتبه (یا ابت) آمده است)
2- انبیا دلسوز مردمند. (انّی اخاف)
3- انسان به جایی می رسد که سرچشمه ی رحمت را به غضب وامی دارد و خدای رحمان را خشمگین می کند. (عذاب من الرّحمن)
4- اگر بستگان پیامبر نیز منحرف باشند، به عذاب الهی مبتلا می شوند. (یا ابت انّی اخاف... عذاب)
5 - کسی که در راه مستقیم قرار نگیرد، در ولایت شیطان قرار می گیرد. (اهدک صراطاً سویّا ... فتکون للشیطان ولیّا)
6- اگر کسی را دوست داریم، نباید دشمن او را دوست بداریم. (للرّحمن عصیّا... للشیطان ولیّا)
سوره مریم آیه 46
(46) قَالَ أَرَاغِبٌ أَنتَ عَنْ ءَالِهَتِی یَإِبْرَهِیمُ لَئِن لَّمْ تَنتَهِ لَأَرْجُمَنَّکَ وَ اهْجُرْنِی مَلِیّاً
گفت: ای ابراهیم! آیا از خدایان من بیزاری؟ اگر از (این روش) دست برنداری قطعاً تو را سنگسار خواهم کرد و (اکنون) برای مدّتی طولانی از من دور شو.
نکته ها:
کلمه ی «مَلیّاً» از «اِملاء»، به معنای مهلت دادن طولانی است.
پیام ها:
1- گاهی باید عقاید خود را مخفی کرد. (گویا ابراهیم تا آن لحظه عقاید خود را حتّی از عموی خود مخفی داشته است. زیرا عمو با تعجّب با او سخن گفت.) (أراغب)
2- این آیه، مایه ی دلداری پیامبر است که اگر ابولهب، عموی تو کافر است، عموی ابراهیم نیز کافر بود. (قال أراغبٌ أنت)
3- انسان به جایی می رسد که حرف حقّ برایش تلخ و سبب تعجّب است. (أراغبٌ أنت)
4- نپذیرفتن سخن حقّ، از کوچک تر از خود، نشانه ی تکبّر است. (أراغبٌ أنت)
5 - کسی که یک خدای با شعور را نپذیرد، چند خدای بی شعور را خواهد پذیرفت. (آلِهتی)
6- حقّ گویی و مبارزه با سنت های باطل، آوراگی و محرومیّت به دنبال دارد. (لارجمنّک واهجرنی مَلیّا)
سوره مریم آیه 47
(47) قَالَ سَلَمٌ عَلَیْکَ سَأَسْتَغْفِرُ لَکَ رَبِّی إِنَّهُ کَانَ بِی حَفِیّاً
(ابراهیم از او جدا شد و) گفت: سلام بر تو، به زودی از پروردگارم برای تو آمرزش می خواهم، زیرا او همواره نسبت به من بسیار مهربان بوده است.
نکته ها:
کلمه ی «حَفیّ» به کسی گفته می شود که کمال نیکی و گرامی داشت را در حقّ دیگری دارد**لسان العرب.*** و گاهی به معنای عالم است.
در این آیات، روحیّات مؤمن و کافر در گفتگوها به خوبی به چشم می خورد:
الف: ابراهیم عاطفی حرف می زند و عمویش با خشونت، ابراهیم چهار بار می گوید: «یا أبتِ» ولی عموی بت پرستش حتّی یک بار نگفت: «یا بنیّ»
ب: ابراهیم با استدلال حرف می زند، امّا آزر بی دلیل سخن می گوید. ابراهیم می گوید: «لِمَ تعبد ما لا یسمع» عمو می گوید: «آلهتی»
ج: ابراهیم، دلسوزانه حرف می زند، امّا آزر با تهدید جواب می دهد.
د: ابراهیم، سلام می کند، امّا آزر دستور فاصله گرفتن می دهد. «واهجرنی»
کم مباش از درخت سایه فکن - هر که سنگت زند ثمر بخشش
استغفار حضرت ابراهیم، برای عموی بت پرستش به خاطر آن بود که احتمال هدایت شدن اورا می داد. (سأستغفرلک) ولی همین که از هدایت عمو مأیوس شد، از او برائت جست. قرآن می فرماید: (وما کان استغفار ابراهیم لابیه الا عن موعدة وعدها ایّاه فلما تبین له انّه عدوّ لله تبرء منه)**توبه، 114.***
پیام ها:
1- مردان خدا در برابر تهدید وتحقیر دیگران، صبور ودریا دلند. (قال سلامٌ علیک)
2- سعی کنیم آتش خشم دیگران را با سخنان زیبا و آرام بخش، خاموش کنیم. (لارجمنّک ... قال سلامٌ علیک)
3- استغفار انبیا و اولیا، آثار خاصّی دارد. (و گرنه وعده ی استغفار نقش مهمی ندارد.) (ساستغفر لک)
4- قبول عذرخواهی، از شئون ربوبیّت است. (ساستغفر لک ربّی)
5 - برای استغفار، زمان های خاصی اولویّت دارد. (ساستغفر) یعنی در زمان مناسب دعا خواهم کرد.
6- از آداب دعا توجّه به ربوبیّت خداوند است. (ربّی)
7- در برابر تهدیدهای مخالفان، به یاد الطاف خدا باشیم. (انّه کان بی حفیّا)