سوره مریم آیه 42
(42) إِذْ قَالَ لِأَبِیهِ یَأَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مَا لَا یَسْمَعُ وَلَا یُبْصِرُ وَلَا یُغْنِی عَنکَ شَیْئاً
آنگاه که (ابراهیم) به پدرش گفت: ای پدر! چرا چیزی را می پرستی که نمی شنود و نمی بیند و تو را از هیچ چیز بی نیاز نمی کند؟
نکته ها:
پدر حضرت ابراهیم، فوت شده بود و کسی که در قرآن به عنوان پدر او معرفی شده، سرپرست او عمویش آزر یا شوهر مادرش بوده است.**تفسیر المیزان.***
در روایات اهل بیت علیهم السلام نیز می خوانیم که پدر حضرت ابراهیم موحّد بود و مراد از «أب» در اینجا عموی اوست.
در زبان عربی، کلمه ی «أب» معنای وسیعی دارد و بر معلّم و مربّی و حتّی پدر زن نیز گفته می شود. در روایات نیز از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود: «أنا و علیّ ابوا هذه الامّة»**بحار، ج 16، ص 95.*** من و علیّ پدران این امّت هستیم.
پیام ها:
1- مناظرات ابراهیم با عمویش قابل یادآوری و بزرگداشت است. (اذ قال)
2- در نهی از منکر، از نزدیکان خود شروع می کنیم. (یا ابت)
3- نهی از منکر مرز سنّی ندارد. (پسر می تواند بزرگ خانواده را نهی کند، امّا باید احترام آنان را حفظ کند.) (یا ابت)
4- همیشه کمال افراد به سن آنها بستگی ندارد؛ گاهی فرزند خانه از بزرگ ترها بهتر می فهمد. (یا ابت)
5 - ارشاد وتبلیغ نباید همیشه عمومی باشد، بلکه گاهی باید به خود فرد گفته شود. (یا ابت)
6- در نهی از منکر، با ایجاد سؤال، وجدان افراد را به قضاوت گیریم. (لم تعبد)
7- در نهی از منکر، از منکرهای اعتقادی شروع کنیم. (متأسفانه ما بیشتر سرگرم منکرهای اخلاقی و اجتماعی هستیم) (لم تعبد)
8 - راه حقّ را فدای عواطف نکنیم. (لابیه لم تعبد) خویشاوندی نباید مانع نهی از منکر شود.
9- بت پرستی، از فرشته پرستی، انسان پرستی و گاوپرستی بدتر است، زیرا در آنها بینایی و شنوایی و شعور هست، ولی در بت نیست. (مالا یسمع ...)
سوره مریم آیه 43
(43) یَأَبَتِ إِنِّی قَدْ جَآءَنِی مِنَ الْعِلْمِ مَا لَمْ یَأْتِکَ فَاتَّبِعْنِی أَهْدِکَ صِرَطاً سَوِیّاً
ای پدر! همانا دانشی برای من آمده که برای تو نیامده است؛ بنابراین، از من پیروی کن تا تو را به راه راست هدایت کنم.
سوره مریم آیه 44
(44) یَأَبَتِ لَا تَعْبُدِ الشَّیْطَنَ إِنَّ الشَّیْطَنَ کَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِیّاً
ای پدر! بندگی را پرستش مکن که شیطان نسبت به خدای رحمان عصیانگر است.
نکته ها:
مراد از عبادت شیطان، همان اطاعت و پیروی از اوست که انسان را بنده و برده او می گرداند.
پیام ها:
1- علم، مسئولیّت آور است. (جائنی من العلم)، (فاتّبعنی)
2- علم انبیا نیز محدود است. (من العلم)
3- کسی که نهی از منکر می کند باید خود عالم باشد. (جائنی من العلم... لاتعبد...)
4- در مواردی، تجلیل از خود لازم است. (قد جاءنی من العلم مالم یأتک)
5 - ریشه ی شرک، جهل است. (جاءنی من العلم مالم یأتک)
6- مردم باید پیرو عالم باشند. (جاءنی من العلم ... فاتّبعنی)
7- انسان خردسال می تواند امام بزرگسالان باشد. (فاتّبعنی)
8 - پیروی از انبیا قرار گرفتن در راه مستقیم است. (فاتّبعنی اهدک صراطاً سویّا)
9- در راه انبیا، افراط و تفریط نیست. (صراطاً سویّا)
10- در نهی از منکر، دلیل را هم بیان کنیم. (لا تعبد الشیطان... کان للرحمن عصیّا)
11- ولایت و دوستی شیطان خطرناک است. او که خدا را معصیت کرده بر سر ما چه خواهد آورد؟ (ان الشیطان کان للرحمن عصیّا) (خدایی که سرچشمه ی همه ی رحمت هاست، عصیانش چقدر قبیح است؟)