سوره مریم آیه 8
(8) قَالَ رَبِّ أَنَّی یَکُونُ لِی غُلَمٌ وَکَانَتِ امْرَأَتِی عَاقِراً وَقَدْ بَلَغْتُ مِنَ الْکِبَرِ عِتِیّاً
(زکریّا) گفت: پروردگارا! چگونه برای من پسری باشد در حالی که همسرم نازاست و من از پیری، ناتوان شده ام؟
نکته ها:
در آیات قرآن، گاهی مراد از ارث، علم است: (و اورثنا بنی اسرائیل الکتاب)**غافر، 53.*** و گاهی حکومت: (و ورث سلیمان داود)**نمل، 16. ***ولی هر جا که دلیل خاصی نباشد، مراد از ارث، مال است. چنانکه در این آیات، مراد از (یرثنی)، فرزندی است که از پدر ارث می برد.**تفسیر کبیرفخررازی.***
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: میراث خداوند از بنده ی مؤمن، فرزند صالحی است که پس از مرگ او، خدا را عبادت کند، آنگاه این آیه را تلاوت فرمودند.**تفسیر نورالثقلین.***
کلمه ی «رَضی» هم به معنای مرضیّ خداوند است و هم به معنای محبوب مردم. مقام رضایت خدا از انسان و انسان از خدا، بالاترین مقام ها و فوز عظیم است.
جمله ی «مِن قبل سَمیّا» یا به معنای آن است که نام یحیی بی سابقه است و یا آنکه ویژگی های شخصیّتی او سابقه ندارد.
«عِتیّا» به معنای از حدّ گذشتن است و درباره ی کسی گفته می شود که در اثر پیری، اندامش خشکیده باشد.
سؤال زکریّا که گفت: (انّی یکون لی غلام) به این معناست که آیا من و همسرم نیز جوان می شویم یا در همین حالت پیری بچه دار می شویم.**تفسیر کبیرفخررازی.*** آری، دانش انبیا نیز محدود است و تعجّب از چیزی، با مقام نبوّت آنان منافاتی ندارد.
امام باقر علیه السلام فرمودند: میان بشارت به فرزند و تولّد حضرت یحیی، پنج سال فاصله شد.**تفسیر مجمع البیان ؛ بحار، ج 14، ص 176.***
پیام ها:
1- قداست نبوّت با خواسته های فطری و غریزی، همچون فرزندخواهی منافاتی ندارد. (یرثنی)
2- دنبال کردن خط انبیا یک ارزش معنوی است. (یرثنی)
3- انبیا هم مثل افراد عادّی ارث می گذارند. (یرثنی)
4- مردان خدا حتّی در نیازهای مادّی خود، به ارزشهای معنوی نیز توجّه دارند. (یرثنی... رضیّاً)
5 - اگر اولاد مورد رضایت خدا باشد نعمت است. (و اجعله ربّ رضیّا)
6- برای صلاح و خوبی فرزند، حتّی قبل از انعقاد نطفه، باید دعا کرد. (و اجعله ربّ رضیّا)
7- از خداوند، فرزند صالح بخواهیم. (واجعله ربّ رضیّا)
8 - نام گذاری را ساده ننگریم، بعضی از نامها از جانب خدا نازل شده است. (نبشِّرک بغلام اسمه یحیی) (نام، نشانه ی عقاید، فرهنگ، علاقه ها، وابستگی ها، اهداف، آرمان ها و دیدگاه های انسان است.)
9- مردان و زنان نازا، از لطف الهی مأیوس نباشند. (انّا نبشّرک بغلام... عاقراً... عتیّاً)
10- پسر یا دختر بودن فرزند، به دست خداست. (نبشّرک بغلام)
سوره مریم آیه 9
(9) قَالَ کَذَلِکَ قَالَ رَبُّکَ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ وَقَدْ خَلَقْتُکَ مِن قَبْلُ وَلَمْ تَکُ شَیْئاً
(زکریّا) چنین گفت: امّا پروردگارت فرمود: این کار بر من آسان است، (زیرا) پیش از این من تو را آفریدم در حالی که چیزی نبودی.
سوره مریم آیه 10
(10) قَالَ رَبِّ اجْعَل لِّی ءَایَةً قَالَ ءَایَتُکَ أَلَّا تُکَلِّمَ النَّاسَ ثَلَثَ لَیَالٍ سَوِیّاً
(زکریّا) گفت: پروردگارا! برای من نشانه ای قرار ده. (خداوند) فرمود: نشانه ی تو این است که سه شبانه روز قدرت سخن گفتن با مردم را نخواهی داشت، (با اینکه سالم هستی.)
نکته ها:
خداوند بر هر چیزی قادر و هر کاری برای او آسان است. چنانکه در این آیه می فرماید: (هو علیّ هیّن) این کار بر من آسان است. در آیه ی 22 حدید و 7 تغابن نیز می خوانیم: (ذلک علی اللّه یسیر) در آیه ی 20 و 106 بقره نیز آمده است: (انّ اللّه علی کلّ شیی ء قدیر) در آیه ی 45 کهف نیز می فرماید: (و کان اللّه علی کلّ شیی ء مقتدرا) خداوند بر همه چیز تواناست.
گاهی مراد از شب در عرف عرب، شبانه روز است.**تفسیر المیزان. ***لذا در آیه ی 41 آل عمران می خوانیم: (ثلاثة ایّام) و در اینجا می فرماید: «ثلاث لیال» و این به خاطر آن است که گاهی شب و روز به جای یکدیگر ذکر می شوند.
در تفاسیر مجمع البیان و طبری والمیزان، درباره ی حضرت زکریّا آمده است: هنگام تلاوت آیات الهی و ذکر خدا، زبانش باز می شد، ولی هنگام گفتگو با مردم زبانش بند می آمد.
حضرت زکریّا برای تمیز بین حقّ و باطل، بین وحی الهی و توهّمات شیطانی، از خداوند طلبِ نشانه کرد.**تفسیر المیزان.***
پیام ها:
1- قوانین طبیعی وعلل مادّی، هرگز قدرت خدا را محدود نمی کند. (هو علیّ هیّن)
2- تفکّر در خلقت و پدیده ها، هر شک و تردیدی در قدرت خدا را برطرف می کند. (خلقتک... و لم تک شیئا)
3- انبیا در فکر رسیدن به مراحل بالاتری از یقین بودند. ابراهیم از خدا نشانه می خواهد که (لیطمئنّ قلبی)**بقره، 260.*** زکریّا نیز از خداوند نشانه ای خاص درخواست می کند. (اجعل لی آیة)
4- تمام حرکات ما با اراده ی الهی است، اگر او نخواهد با سلامتی کامل هم قدرت سخن نداریم. (لا تکلّم الناس)