سوره کهف آیه 109
(109) قُل لَّوْ کَانَ الْبَحْرُ مِدَاداً لِّکَلِمَتِ رَبِّی لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَن تَنفَدَ کَلِمَتُ رَبِّی وَلَوْ جِئْنَا بِمِثْلِهِ مَدَداً
بگو: اگر دریا برای (نوشتن) کلمات پروردگارم مرکب شود، پیش از آنکه کلمات پروردگارم پایان پذیرد، دریا پایان می پذیرد، هر چند دریای دیگری همانند را به کمک آن آوریم.
نکته ها:
«مداد» به جوهری گفته می شود که در دوات ریخته می شود و وسیله ی کشیدن قلم روی کاغذ می گردد و قلم را در نوشتن مدد می کند.
«کلمات ربّ»، یا وعده ها وآفریده هاست ویا حکمت ها ومفاهیم، ویا وحی وهرچه نشانی از خدا دارد. پس هر ذرّه وهر اتم وهر سلّول، یکی از کلمات ربّ است.
پیام ها:
1- نشانه های الهی، بی نهایت است وانسان حتّی از شمارش و نگارش آنها نیز ناتوان است. (لنفد البحر قبل ان تنفد)
2- هر پدیده ای نشانه وکلمه ای از پروردگار و در مسیر رشد و تربیت انسان است. (کلمات ربّی)
سوره کهف آیه 110
(110) قُلْ إِنَّمَآ أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ یُوحَی إِلَیَّ أَنَّمَآ إِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَ حِدٌ فَمَن کَانَ یَرْجُواْ لِقَآءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صَلِحاً وَلَا یُشْرِکْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَداً
بگو: همانا من بشری همچون شمایم (جز اینکه) به من وحی می شود که خدای شما خدای یگانه است. پس هر که به دیدار پروردگارش (در قیامت و به دریافت الطاف او) امید و ایمان دارد، کاری شایسته انجام دهد. و هیچ کس را در عبادت پروردگارش شریک نسازد.
نکته ها:
در این آیه هم توحید، (الهٌ واحد) هم نبوّت، (یُوحی الیّ) و هم معاد، (لقاء ربّه) هم امید به رحمت الهی، (یرجوا) هم تلاش در رسیدن به آن، (فلیَعمل) و هم اخلاص در عمل (لایُشرک) آمده است. از این جهت پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: اگر تنها آیه ی آخر سوره ی کهف بر امّت من نازل می شد، برای آنان کافی بود.**تفسیر درّالمنثور.***
در روایات بسیاری در ذیل این آیه، از اهمیّت اخلاص و خطر ریا و شرک خفیّ، سخن به میان آمده است.
امام رضا علیه السلام مأمون را در حال وضو گرفتن دید که غلامش روی دست او آب می ریزد، امام با تلاوت جمله ی (ولا یشرک بعبادة ربّه احداً) به او فهماند که در وضو و کارهای عبادی، کمک گرفتن شرک، و موجب بطلان عمل است.**تفسیر مجمع البیان؛ البتّه در کتاب اصول کافی (ج 3، ص 69) مسئله ی کمک در وضو درباره خود حضرت رضا علیه السلام مطرح شده که امام اجازه نداد کسی آب روی دست مبارکشان بریزد.***
در حدیث آمده است: هر کس هنگام خوابیدن این آیه را بخواند، هر ساعتی که بخواهد از خواب بیدار می شود.**تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها:
1- نباید خود را بیش از آنچه هستیم معرّفی کنیم، پیامبران خود را بشر می دانستند. (أنا بشر مثلکم)
2- شرط نبوّت، انسان بودن است تا پیامبر در عمل نیز الگوی دیگر انسان ها باشد. (أنا بشر مثلکم)
3- رهبران الهی باید جلو غُلوّ و مبالغه ها را بگیرند. (أنا بشر مثلکم)
4- برای کار خدایی کردن، حتّی امید به پاداش الهی کافی است گرچه یقین نباشد. (فمن کان یرجوا... فلیعمل)
5 - امید در انسان باید به صورت یک حالت دائمی و پیوسته باشد، نه لحظه ای. (فمن کان یرجوا)
6- امید بدون عمل، کارساز نیست. (یرجوا، فلیعمل)
7- مرگ برای همه حتمی است، امّا ارزشمندتر آن است که انسان آرزوی ملاقات با خدا را داشته باشد. (یرجوا لقاء ربّه)
8 - ارزش کارها در سه جهت است: اصل کار، انجام دهنده ی کار، نیّت وهدف. در این آیه هر سه آمده است. (عملاً صالحاً، من کان یرجوا، و لایشرک بعبادة ربّه)
9- شرک، به هر نحوی باشد ممنوع است. (لایشرک بعبادة ربّه احداً)
10- این آیه، هم توحید در الوهیّت را بیان می کند، (الهکم اله واحد) هم توحید در ربوبیّت و عبادت را. (لا یشرک بعبادة ربّه احداً)
سیمای سوره مریم
سوره مریم نوزدهمین سوره ی قرآن، دارای نود و هشت آیه و در مکّه نازل شده است.**بعضی دو آیه 58 و 71 را مدنی می دانند.***
محتوای سوره را همچون سایر سوره های مکّی، مسائل مربوط به قیامت و سرنوشت مجرمان و پاداش نیکوکاران و قسمتی از سرگذشت زکریّا و مریم و عیسی بن مریم و یحیی و ابراهیم و اسماعیل و ادریس علیهم السلام تشکیل داده است.
در تفسیر المیزان می خوانیم: خداوند در دو آیه ی آخر این سوره می فرماید: هدف ما از نزول این سوره، بشارت و انذار است و این هدف در قالب زیبای داستان زندگی پیامبران آمده است.
نام مریم 34 بار در قرآن آمده است و خداوند نام هیچ زنی را با اسم خاص در قرآن ذکر نکرده، جز مریم و تنها سوره ای که به نام یک زن در قرآن نامیده شده، همین سوره مریم است.
در فضیلت تلاوت این سوره آمده است که هر کس مداومت به خواندن این سوره کند، از دنیا نمی رود مگر آنکه خداوند او را از نظر جان و مال و فرزند بی نیاز کند.**تفسیر مجمع البیان.*** البتّه شکی نیست با عمل به محتوای این سوره انسان خود را از دیگران بی نیاز خواهد دید.
بِسْمِ اللَّه الرَّحْمنِ الرَّحِیِمْ
به نام خداوند بخشنده مهربان