سوره کهف آیه 55
(55) وَمَا مَنَعَ النَّاسَ أَن یُؤْمِنُواْ إِذْ جَآءَهُمُ الْهُدَی وَیَسْتَغْفِرُواْ رَبَّهُمْ إِلَّا أَن تَأْتِیَهُمْ سُنَّةُ الْأَوَّلِینَ أَوْ یَأْتِیَهُمُ الْعَذَابُ قُبُلاً
و چه چیزی مردم را پس از آنکه هدایت برای آنان آمد، از ایمان آوردن و آمرزش خواهی از پروردگارشان باز داشت؟ جز آنکه (خواستند) سنّت خداوند درباره ی پیشینیان (که عذاب الهی بود) برای آنان (نیز) بیاید، یا آنکه عذاب، رویاروی آنان قرار گیرد!
پیام ها:
1- سرباز زدن از ایمان با دیدن آن همه آیات، نشانه جدال گری انسان است. (جدلا و ما منع الناس)
2- خداوند، حجّت را بر مردم تمام می کند تا هیچ راه و بهانه ای برای کفر باقی نماند. (و ما منع النّاس)
3- تنها ایمان کافی نیست، استغفار از لغزش ها هم لازم است. (یؤمنوا، یستغفروا)
4- لازمه ربوبیّت او، باز گذاردن راه توبه و استغفار است. (ویستغفروا ربّهم)
5 - تاریخ، سنّت های ثابتی دارد که باید از آن درس گرفت. (سنّة الاوّلین)
6- موعظه واستدلال همه جا کارساز نیست، گاهی عقوبت لازم است. (یأتیهم العذاب) گاهی هیچ یک از عوامل تربیت از قبیل: وحی آسمانی، تبلیغ دائمی، مشاهده تاریخ و عبرت ها، در انسان لجوج اثر ندارد.
7- ایمان و استغفار، مانع عذاب الهی است. (یؤمنوا... یستغفروا...یاتیهم العذاب)
8 - دست خدا برای عذاب باز است، چه عذابی از نوع پیشینیان یا عذابی جدید. (سنّةالأوّلین او یأتیهم العذاب قبلا)**«قُبل» یا به معنای مقابل و رو در رو است و یا جمع «قبیل» و اشاره به انواع مختلف عذاب.***
سوره کهف آیه 56
(56) وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِینَ إِلَّا مُبَشِّرِینَ وَمُنذِرِینَ وَیُجَدِلُ الَّذِینَ کَفَرُواْ بِالْبَطِلِ لِیُدْحِضُواْ بِهِ الْحَقَّ وَاتَّخَذُواْ ءَایَتِی وَمَآ أُنذِرُواْ هُزُوَاً
وما پیامبران را جز بشارت دهندگان (برای مؤمنان) و بیم دهندگان (برای مجرمان) نمی فرستیم، ولی کافران به باطل مجادله و ستیز می کنند تا به وسیله ی آن حقّ را در هم کوبند. و آنان نشانه ها و آیات مرا و آنچه را که به آن بیم داده شدند، به مسخره گرفتند.
پیام ها:
1- آگاهی بر سنّت خداوند و رسالت انبیا و عکس العمل مردم و سرنوشت اقوام لجوج، نوعی تسلّی برای پیامبر است. (ومانرسل المرسلین...)
2- کار انبیا بشارت و انذار است، نه اجبار مردم بر پذیرش. (الا مبشّرین و منذرین)
3- خداوند، حجّت را بر مردم تمام می کند. (وما نرسل المرسلین ...)
پذیرش آن مردم اجباری نداشتند. (مبشرین و منذرین و یجادل الذین کفروا...)
4- هدف کافران، محو حق، (لیدحضوا) و ابزار کارشان، جدال و استهزا می باشد. (یجادل الذین کفروا)
5 - درگیری و جدال میان حقّ و باطل همیشگی بوده است. (یجادل) (فعل مضارع رمز تداوم کار است.)
6- کافران می خواهند جلوی حقّ را با باطل بگیرند، (لیدحضوا به الحق) غافل از آنکه باطل رفتنی است. (انّ الباطل کان زهوقا)**اسراء، 81.***
7- مژده ها و هشدارهای انبیا، واقعیّت هایی است که کفّار برای محو آن تلاش می کنند. (مبشرین و منذرین... لیدحضوا به الحق)
8 - مسخره کردن آیات خدا و احکام الهی، کار کافران است. (واتخذّوا آیاتی و ما انذروا هزوا)
سوره کهف آیه 57
(57) وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن ذُکِّرَ بَِایَتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْهَا وَنَسِیَ مَا قَدَّمَتْ یَدَاهُ إِنَّا جَعَلْنَا عَلَی قُلُوبِهِمْ أَکِنَّةً أَن یَفْقَهُوهُ وَفِی ءَاذَانِهِمْ وَقْراً وَ إِن تَدْعُهُمْ إِلَی الْهُدَی فَلَن یَهْتَدُواْ إِذاً أَبَداً
و کیست ستمکارتر از آنکه به آیات پروردگارش تذکّر دهند، پس (به جای پذیرش) از آنها اعراض کند و (گناهان و) دستاورد پیشینه ی خویش را فراموش کند؟! البتّه ما بر دلهایشان پرده هایی نهادیم تا آیات قرآن را نفهمند و در گوشهایشان سنگینی قرار دادیم که اگر به سوی هدایتشان فراخوانی، هرگز به راه نخواهند آمد.
نکته ها:
«تذکّر»، رمز آن است که انسان در عمق روح و فطرت خود، خدا را یافته، لکن از آن غافل شده است و تذکّر برای کنار زدن پرده ی غفلت است. حضرت علی علیه السلام در توصیف انبیا می فرماید: هدف از بعثت انبیا آن است که مردم را به وفا کردن به فراموش شده ها یادآوری کنند. «و یذکّرهم منسیّ نعمته».**نهج البلاغه، خطبه 1.***
«اَکنّة» جمع «کنان» به معنای پرده و پوشش است.
پیام ها:
1- بی اعتنایی به آیات الهی و درنگ نکردن در آنها، بزرگ ترین ستم است. (من اظلم، ذکّر، اعرض، نسی)
2- یاد عملکرد بد، زمینه ساز توبه و عذرخواهی است و بر عکس غفلت از آن، سبب تیرگی روح و کلید همه ی بدبختی هاست. (نسی ما قدّمت یداه)
3- کیفر بی اعتنایی به آیات الهی و استهزا و غفلت از گناهان، محروم شدن از درک حقایق است. (اعرض... جعلنا)
4- عذاب الهی تنها در قیامت نیست، گرفتن قوه ی درک حقایق، نیز عذاب است. (اکنةً ان یفقهوه)
5 - در هدایت مردم، تنها برهان ودلیل کافی نیست، پذیرش مخاطب هم لازم است. (و ان تدعهم الی الهدی فلن یهتدوا)
6- راه هدایت، دل نرم و گوش شنواست، وقتی این دو دگرگون شد، حتّی در برابر دعوت شخص پیامبر، هدایت پذیر نمی شود. (فلن یهتدوا اذاً ابداً)