سوره کهف آیه 46
(46)الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا وَالْبَقِیَتُ الصَّلِحَتُ خَیْرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوَاباً وَخَیْرٌ أَمَلاً
مال و فرزندان، زینت زندگی دنیایند و کارهای ماندگار شایسته، نزد پروردگارت پاداشی بهتر دارند و امید داشتن به آنها نیکوتر است.
نکته ها:
در روایات، برای «باقیات الصالحات» نمونه هایی همچون، نمازهای پنجگانه،**تفسیر برهان.*** ذکر خدا**بحار، ج 74، ص 108.*** و محبّت اهل بیت علیهم السلام بیان شده است،**تفسیر نورالثقلین. ***ولی اینها مصادیقی است که مفاهیم قرآن را مخصوص به خود نمی سازد.
همه ی نعمت های مادّی، زینت دنیا هستند، ولی مال و فرزند جلوه ی بیشتری دارد و به همین دلیل نام این دو از میان نعمت های بی شمار الهی مطرح شده است. و چون غالباً پسران نیروی فعّال اقتصادی هستند، نه دختران، لذا در کنار «مال»، «بنون» آمده است، نه «بنات».
پیام ها:
1- جلوه ی مال وفرزند تنها در دنیاست، در آخرت، ثروت وفرزند، سودی نمی بخشد. (زینة الحیوة الدنیا)
2- آنان که امکانات مادی دارند مغرور نشوند. آنان هم که ندارند، مأیوس نباشند. (المال والبنون زینة... والباقیات الصالحات خیر)
3- مال و فرزند، ماندگار نیست، به چیزی بیندیشیم و دل ببندیم که باقی است. (الباقیات الصالحات خیر)
4- در پیشگاه خداوند، هیچ عمل صالحی محو نمی شود و پاداش ها تضمین شده است. (والباقیات الصالحات خیر عند ربّک ثوابا)
5 - ارزش کارهای نیک را همه نمی دانند. بیشتر مردم خیر و ارزش را در کامیابی های مادّی می پندارند. (خیرٌ عند ربّک)
6- پاداش و کیفر، لازمه ی تربیت و از شئون ربوبیّت است. (عند ربّک)
7- تنها به پاداش فکر نکنید، به آینده ی پایدار هم بیندیشید. (خیر عند ربّک ثواباً و خیر املاً)
8 - در ارشاد و تربیت، از آرزوها وامیدهای مردم استفاده کنیم. (خیر عند ربّک ثواباً و خیر املا)
سوره کهف آیه 47
(47) وَیَوْمَ نُسَیِّرُ الْجِبَالَ وَتَرَی الْأَرْضَ بَارِزَةً وَحَشَرْنَهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً
و(یاد کن) روزی که کوهها را به حرکت درآوریم وزمین را آشکار (صاف وهموار) می بینی در حالی که همگان را برانگیخته یم، پس هیچ یک از آنان را فروگذار نمی کنیم.
نکته ها:
قرآن وضعیّت کوهها را در آستانه ی برپایی رستاخیز، به صورت های گوناگونی بیان کرده است، از قبیل:
1- زلزله و لرزش زمین وکوهها. (ترجف الارض والجبال)**مزّمل، 14.***
2- حرکت و جابجایی. (نُسیّر الجبال)
3- تکّه تکّه شدن وبه صورت ریگ درآمدن. (بثّت الجبال بثاً فکانت هباءً منبثاً)**واقعه، 6.***
پیام ها:
1- برای دل نبستن به زندگی دنیا، یادآوری قیامت لازم است. (ویوم...)
2- کارهای نیک، در جاهای بسیار بکار می آید، از جمله در قیامت که کوهها نیز به حرکت درآیند. (و یوم نسیّر الجبال)**با استفاده از کلمه ی «واو» و «یوم» که مفهوم ظرفیّت را در ارتباط با آیه ی قبل می رساند.***
3- در سرزمین قیامت و عرصات محشر، هیچ پستی وبلندی وجود ندارد. (تری الارض بارزةً)
4- حشر و رستاخیز، حتمی است. (حشرنا) (فعل ماضی، برای آینده آمده است)
5 - قیامت برای همه است و هیچ استثنایی در کار نیست. (فلم نغادر منهم احداً)
سوره کهف آیه 48
(48) وَعُرِضُواْ عَلَی رَبِّکَ صَفّاً لَّقَدْ جِئْتُمُونَا کَمَا خَلَقْنَکُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ بَلْ زَعَمْتُمْ أَلَّن نَّجْعَلَ لَکُم مَّوْعِداً
و(در آن روز) همه ی مردم صف کشیده، بر پروردگارت عرضه می شوند. (خدا به آنان می فرماید:) همان گونه که نخستین بار شما را آفریدیم، (امروز هم) به سوی ما آمدید، بلکه پنداشتید که هرگز ما برایتان موعدی مقرّر نخواهیم داشت؟
نکته ها:
«صف» نشانه ی نظم و ساماندهی و رمز ادب و تواضع است. در قرآن، برای بیان اوصاف مجاهدان و همچنین فرشتگان، تعبیر «صف» آمده است و دو سوره ی از قرآن نیز به نام «صف» و «صافّات» می باشد.
اگر در دنیا، قوای مسلّح با نظم خاصّی بر رؤسا عرضه می شوند، در قیامت، همه ی انسان ها به طور قهری و منظّم بر خداوند عرضه خواهند شد.
پیام ها:
1- حضور در قیامت و عرضه بر پروردگار، قطعی است. (عرضوا علی ربّک)
2- طبقات دنیوی در قیامت از بین می رود و همه ی مردم، توانگر و فقیر در یک صف قرار می گیرند. (صفّاً)
3- نظم، ارزشی است که هم در دنیا مطرح است، هم در آخرت، هم در جامعه و هم در عبادت. (عُرضوا... صفّاً)
4- نحوه ی حضور در قیامت، مانند هنگام تولّد و حضور در دنیاست؛ عاجز، گریان و عریان.**در مناجت ها نیز به عریانی هنگام رستاخیز و محشر اشاره شده است.*** (کما خلقناکم اوّل مرّة)
5 - معاد جسمانی است. (جئتمونا کما خلقناکم...)
6- آفرینش مجدّد در قیامت، همچون آفرینش در دنیاست. (کما خلقناکم اوّل مرّة)
7- کافران، دلیلی بر انکار معاد ندارند. (بل زعمتم الن نجعل لکم موعداً)