سوره کهف آیه 6
(6) فَلَعَلَّکَ بَخِعٌ نَّفْسَکَ عَلَی ءَاثَرِهِمْ إِن لَّمْ یُؤْمِنُواْ بِهَذَا الْحَدِیثِ أَسَفاً
پس بیم آن می رود که اگر به این حدیث (قرآن) ایمان نیاورند، تو در پی آنان خود را هلاک کنی!.
نکته ها:
«أَسَف»، مرحله ای شدیدتر از حُزن است.
تعبیر «لعلّک باخع نفسک علی آثارهم» نهایت دلسوزی پیامبر را می رساند. گویا پیامبر به شخصی تشبیه شده که می بیند عزیزترین افرادش از او جدا می شوند و او با حسرت از پشت سرشان به آنان نگاه می کند.
پیام ها:
1- دلسوزی وتأسّف بر گمراهی دیگران یک ارزش است و پیامبر دلسوزترین افراد است. (باخعٌ نفسک)
2- رهبر باید در فکر اصلاح عقاید واعمال مردم وپیگیر آن باشد. (علی آثارهم)
3- قرآن حرف تازه و پیام نو دارد. (حدیث) مبلّغ نیز باید نوآوری داشته باشد. (حدیث به معنای جدید و نو است.)
سوره کهف آیه 7
(7) إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَی الْأَرْضِ زِینَةً لَّهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً
البتّه ما آنچه را روی زمین است، زینت برای آن قرار دادیم تا آنان را بیازماییم که کدامشان بهتر و نیکوتر عمل می کنند.
سوره کهف آیه 8
(8) وَإِنَّا لَجَعِلُونَ مَا عَلَیْهَا صَعِیداً جُرُزاً
و ما (سرانجام) آنچه را روی آن است، به صورت خاک وزمینی بی گیاه قرار می دهیم.
نکته ها:
«صَعید» به خاک و مطلق روی زمین گفته شده است. «جُرُز»، زمین بی گیاه است.
خداوند، کلمه ی «لِیَبلوَکم» مربوط به مسئله ی آزمایش مردم را در میان دو کلمه ی «جعلنا» و «جاعِلون» قرارداد که یکی مربوط به سرسبزی زمین است و دیگری مربوط به بی گیاهی آن، تا اشاره باشد به اینکه آزمایش و امتحان مردم در لابلای سبزی و شادابی و خشکی و غم ها می باشد، امّا آنچه مهم است عملکرد انسان و پیروزی اوست.
در روایات مراد از «احسن عملا» کار عاقلانه و همراه با تقواست که ذخیره ی قیامت نیز شده باشد.**تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 361 و ج 3، ص 243.***
پیام ها:
1- دلیل ایمان نیاوردن کفّار، سرمستی به جلوه های دنیاست. (لم یؤمنوا... جعلنا ما علی الارض زینة)
2- همه ی آنچه روی زمین است، باغها، گل ها، میوه ها، حیوانات، آبها، معادن، رنگ ها، بوها، زینت زمین است. (زینةًلها) امّا برای انسان های رشد یافته، ایمان، زینت و آرایش است.**(حبّب الیکم الایمان و زیّنه فی قلوبکم). حجرات، 7.***
3- زینت ها، وسیله ی آزمایش است. (زینةًلها لنبلوکم) تا معلوم شود چه کسی فریفته شده و خود را می فروشد و چه کسی با قناعت و زهد و برخورد کریمانه، آنها را مقدّمه ی عمل صالح قرار می دهد.
4- آزمایش، نشانه ی اختیار انسان است.**آزمایش در مواردی بکار می رود که انسان قدرت انتخاب داشته باشد.*** (لیبلوکم)
5 - کیفیّت عمل مهم است، نه مقدار و کمّیت آن. (احسن عملاً)، نه «اکثرعملاً»
6- زیبایی گل ها و طبیعت فانی است، ولی کار نیک ماندگار است. (ایّکم احسن عملاً... صعیداً جرزا)
7- به زیبایی های ظاهری دنیا مغرور نشویم، که همه با خاک یکسان می شود. (صعیداً جرزا)