سوره اِسراء آیه 102
(102) قَالَ لَقَدْ عَلِمْتَ مَآ أَنزَلَ هَؤُلَا ءِ إِلَّا رَبُّ السَّمَوَ تِ وَالْأَرْضِ بَصَآئِرَ وَإِنِّی لَأَظُنُّکَ یَفِرْعَوْنُ مَثْبُوراً
موسی گفت: قطعاً می دانی که این (معجزات) را جز پروردگار آسمان ها وزمین برای بصیرت شما نفرستاده است ومن تو را ای فرعون! هلاک شده می پندارم.
نکته ها:
سؤال: با آنکه موسی علیه السلام به هلاک فرعون یقین داشت، چرا می گوید: «لأظنّک» گمان دارم؟
پاسخ: اوّلاً: ظنّ تنها به معنای گمان نیست، بلکه به باور ویقین نیز گفته شده است.
ثانیاً: شاید امیدی به هدایتش داشت.
ثالثاً: وقتی دشمن پرده دری نمی کند، ادب در بحث و مناظره اقتضا دارد ما نیز حریم را نگه داریم. فرعون گفت: (لاظنّک یا موسی مسحوراً) موسی نیز در جواب او فرمود: (لاظنّک یافرعون مثبوراً)
پیام ها:
1- گاهی انسان با آنکه حقّ را می داند، امّا خود را به جهالت می زند. (لقد عَلِمتَ...)
2- علم به تنهایی در هدایت و راهیابی انسان کافی نیست، بلکه ایمان و تسلیم لازم است، وگرنه فرعون هم علم داشت. (عَلِمتَ)
3- معجزات موسی به قدری روشن بود که فرعون هم به آن علم داشت. (عَلِمتَ)
4- معجزات برای بصیرت مردم است، ولی در سحر و جادو بصیرت نیست. (بصائر)
5 - در نظام های حکومتی فاسد، برای هدایت مردم باید به سراغ رئیس حکومت رفت. (یا فرعون)
6- پیامبران الهی، به راه خود مطمئن بودند، از این رو با صراحت به طاغوت ها اخطار می کردند. (لأظنّک یا فرعون مثبوراً)
7- هرکه حقّ را بفهمد، امّا لجاجت وکبر ورزد، هلاک می شود. (عَلِمتَ...مثبوراً)
سوره اِسراء آیه 103
(103) فَأَرَادَ أَن یَسْتَفِزَّهُم مِّنَ الْأَرْضِ فَأَغْرَقْنَهُ وَمَن مَّعَهُ جَمِیعاً
پس (فرعون) تصمیم گرفت که آنان را از آن سرزمین تبعید کند، پس ما او و همه ی همراهانش را غرق کردیم.
سوره اِسراء آیه 104
(104) وَقُلْنَا مِن بَعْدِهِ لِبَنِی إِسْرَ ءِیلَ اسْکُنُواْ الْأَرْضَ فَإِذَا جَآءَ وَعْدُ الْأَخِرَةِ جِئْنَا بِکُمْ لَفِیفاً
و پس از آن (غرق فرعون) به بنی اسرائیل گفتیم: در این سرزمین مستقر شوید، پس چون موعد آخرت فرا رسد، همه ی شما را با هم گرد خواهیم آورد.
نکته ها:
«استفزاز» به معنای بیرون کردن با زور است. قرآن بارها به این شیوه ی ظالمان نسبت به اولیای الهی و ناکام ماندنشان اشاره کرده است. ابراهیم را در آتش افکندند، خدا آتش را سرد کرد، یوسف را به چاه انداختند، عزیز مصرش کرد. پیامبر را از مکّه بیرون کردند، خداوند حکومتِ جهان اسلام را به او عطا کرد. این سنّت و قانون الهی است که در برابر مکر اهل باطل، تدبیر مناسب دارد.
«لفیف»، به معنای گروه های به هم پیوسته و انبوه می باشد.
پیام ها:
1- منطق طاغوت، خشونت وتبعید است ومردان حقّ را تحمّل نمی کنند. (فاراد)
2- در برابر اراده ی طاغوت، اراده و قهر خداوند است. (فاراد... فاغرقناه)
3- هرچند فکر گناه، گناه نیست، امّا اراده ی خطرناکی همچون تبعید پیامبران، قهر الهی را به دنبال دارد. (فاراد... فاغرقناه)
4- همه ی قدرت نمایی طاغوت ها، در زمین ومحدود است. (فی الارض)
5 - عذاب الهی، پس از اتمام حجّت است. بعد از آمدن معجزات، (اغرقناه)
6- پایان کار طاغوت ها و همکارانشان، هلاکت نابودی است. (اغرقناه و من معه جمعیاً)
7- کمک به ستمگران سبب شریک شدن در هلاکت آنان است. (من معه)
8 - رهبران فاسد در هلاکت مردم نقش دارند. (اغرقناه و من معه)
9- آنان که چند روزی بر منطقه ای حاکم می شوند، باید پاسخگوی خدا در قیامت باشند. (اسکنوا الارض... جئنا بکم لفیفاً)