سوره اِسراء آیه 85
(85) وَیَسْئَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَآ أُوتِیتُم مِّنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلاً
و از تو درباره ی روح می پرسند. بگو: روح از امور پروردگارم (و مربوط به او) است و جز اندکی از دانش به شما نداده اند.
نکته ها:
کلمه ی «روح»، 21 مرتبه در قرآن آمده و در موارد زیر بکار رفته است:
الف: روحی که در کالبد انسان دمیده شده است. (نفخ فیه من روحه)**سجده، 9.***
ب: وحی. (یلقی الروح من امره علی من یشاء من عباده)**غافر، 15.***
ج: قرآن. (کذلک اوحینا الیک روحاً من امرنا)**شوری، 52.***
د: روح القدس. (ایّدناه بروح القدس)**بقره، 87.***
ه: بزرگ فرشتگان. (تنزّل الملائکة والروّح)**قدر، 4.***
ولی به هر حال روح بشر، امری پیچیده، ناشناخته و نفخه ای الهی و دارای بعد آسمانی است و تنها خداوند آن را می شناسد.
امام باقر علیه السلام کلمه ی «قلیل» را به علم قلیل تفسیر نکردند، بلکه به معنای افراد قلیل تفسیر فرمودند.**تفسیرنورالثقلین.*** یعنی علم کامل، تنها به اندکی از مردم داده شده است و تنها آنان به روح آگاهی دارند.
پیام ها:
1- پیامبران، مرجع پرسش های مردم بودند. (یسئلونک)
2- حقیقت روح، فوق فهم و دانش بشر و سرّی از اسرار الهی است. (من امر ربّی)
3- تمام علوم بشری، هدیه ی الهی است. (اوتیتم)
4- دانش انسان، محدود و بسیار اندک است. (ما اوتیتم من العلم الاّ قلیلاً)
سوره اِسراء آیه 86
(86) وَلَئِن شِئْنَا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِی أَوْحَیْنَآ إِلَیْکَ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَکَ بِهِ عَلَیْنَا وَکِیلاً
واگر بخواهیم، هر آینه آنچه را به تو وحی کرده ایم، (از یادت) می بریم، سپس کسی را نمی یابی که در برابر ما از تو دفاع کند.
سوره اِسراء آیه 87
(87) إِلَّا رَحْمَةً مِّن رَّبِّکَ إِنَّ فَضْلَهُ کَانَ عَلَیْکَ کَبِیراً
جز رحمت از پروردگارت (مدافعی نخواهی یافت)، قطعاً فضل خداوند نسبت به تو بزرگ است.
نکته ها:
آیه ی 86، حالت تهدیدآمیز نسبت به پیامبر دارد که خداوند، همچنان که عطا می کند، اگر بخواهد بازپس می گیرد.**نسبت به موارد دیگر نیز چنین است، همانگونه که «خلقکم»، «یذهبکم». همانگونه که «یعزّ»، «یذلّ»، همانگونه که «یهدی»، «یضلّ»، همانگونه که «احیاکم»، «یمیتکم»، همانگونه که «ینصرکم»، «یخذلکم». آری، آفریدن و بردن، عزّت و ذلّت، هدایت و ضلالت، حیات و مرگ، یاری و خواری تنها به دست اوست.*** و آیه ی 87، لحن تشویق آمیزی دارد.
قرآن، وحی، نبوّت، خاتمیّت وشفاعت، همه از تفضّلات الهی نسبت به پیامبر صلی الله علیه و آله بوده واز مقام ربوبیّت خدا سرچشمه می گیرد و خداوند عطاهایش را از او بازپس نمی گیرد، هر چند دستش باز، قدرتش استوار و می تواند همه را بازگیرد.
پیام ها:
1- نعمت ها را از خداوند بدانیم و مغرور نشویم، زیرا بقا و زوال نعمت ها به ارداه ی اوست. (لنذهبنّ بالّذی اوحینا)
2- هیچ کس در برابر قهر الهی نمی تواند نقشی داشته باشد. (ثم لاتجد)
3- نزول کتب آسمانی و وحی، از شئون ربوبیّت خداوند و در مسیر تربیت انسان است. (الذی اوحینا... الاّ رحمة من ربّک)
4- قرآن، فضل بزرگ الهی است. (اوحینا... کان فضله علیک کبیراً)
چون خداوند بزرگ و والاست، لطف او نیز بزرگ، و فضل بزرگ او مخصوص پیامبر است.