سوره اِسراء آیه 84
(84) قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَی شَاکِلَتِهِ فَرَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَی سَبِیلاً
بگو: هر کس بر ساختار وخُلق و خوی خویش عمل می کند، پس پروردگارتان داناتر است به کسی که به هدایت نزدیک تر است.
نکته ها:
«شاکله» به معنای ساختار و بافت روحی انسان است که در اثر وراثت و تربیت و فرهنگ اجتماعی برای انسان پیدا می شود. بعضی «شاکله» را به معنای فطرت گرفته اند، در حالی که فطرت ها یکدست و ثابت است و آنچه در انسان ها متفاوت
است، انگیزه ها، خلق و خوی، عادات و بافت فکری و خانوادگی افراد است و عمل هر کس هم در گرو آنهاست.**تفسیر فرقان.***
امام صادق علیه السلام در بحث از نیّت واینکه نیّت از عمل بهتر است، این آیه را تلاوت فرمودند.**تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها:
1- رفتار انسان برگرفته از شخصیّت فکری و روحی و اخلاقی اوست. (یعمل علی شاکلته) (از کوزه همان برون تراود که در اوست.)
2- چون رفتارها ریشه در حالات و عادات دارد، باید از انگیزه ها و خوگرفتن های نابجا پرهیز کرد تا اعمال نابجا به صورت ملکه در نیاید.(کلّ یَعمل علی شاکلته)
3- راههای هدایت نیز درجات و سلسله مراتب دارد. (اهدی)
4- هر کس نیّت بهتری داشته باشد، به هدایت نزدیک تر است. (اهدی سبیلاً)
سوره اِسراء آیه 85
(85) وَیَسْئَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَآ أُوتِیتُم مِّنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلاً
و از تو درباره ی روح می پرسند. بگو: روح از امور پروردگارم (و مربوط به او) است و جز اندکی از دانش به شما نداده اند.
نکته ها:
کلمه ی «روح»، 21 مرتبه در قرآن آمده و در موارد زیر بکار رفته است:
الف: روحی که در کالبد انسان دمیده شده است. (نفخ فیه من روحه)**سجده، 9.***
ب: وحی. (یلقی الروح من امره علی من یشاء من عباده)**غافر، 15.***
ج: قرآن. (کذلک اوحینا الیک روحاً من امرنا)**شوری، 52.***
د: روح القدس. (ایّدناه بروح القدس)**بقره، 87.***
ه: بزرگ فرشتگان. (تنزّل الملائکة والروّح)**قدر، 4.***
ولی به هر حال روح بشر، امری پیچیده، ناشناخته و نفخه ای الهی و دارای بعد آسمانی است و تنها خداوند آن را می شناسد.
امام باقر علیه السلام کلمه ی «قلیل» را به علم قلیل تفسیر نکردند، بلکه به معنای افراد قلیل تفسیر فرمودند.**تفسیرنورالثقلین.*** یعنی علم کامل، تنها به اندکی از مردم داده شده است و تنها آنان به روح آگاهی دارند.
پیام ها:
1- پیامبران، مرجع پرسش های مردم بودند. (یسئلونک)
2- حقیقت روح، فوق فهم و دانش بشر و سرّی از اسرار الهی است. (من امر ربّی)
3- تمام علوم بشری، هدیه ی الهی است. (اوتیتم)
4- دانش انسان، محدود و بسیار اندک است. (ما اوتیتم من العلم الاّ قلیلاً)
سوره اِسراء آیه 86
(86) وَلَئِن شِئْنَا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِی أَوْحَیْنَآ إِلَیْکَ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَکَ بِهِ عَلَیْنَا وَکِیلاً
واگر بخواهیم، هر آینه آنچه را به تو وحی کرده ایم، (از یادت) می بریم، سپس کسی را نمی یابی که در برابر ما از تو دفاع کند.