سوره اِسراء آیه 83
(83) وَإِذَآ أَنْعَمْنَا عَلَی الْإِنْسَنِ أَعْرَضَ وَنََا بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ کَانَ یَؤُساً
و هرگاه که به انسان نعمتی عطا کردیم، روی گرداند و شانه ی خودرا (از روی تکبّر) چرخاند و چون (کمترین) گزندی به او رسد (از همه چیز) مأیوس و نومید شود.
نکته ها:
«نابجانبه» یعنی به سوی خود رفته، به خود گرایش می یابد و شانه می چرخاند.
پیام ها:
1- رفاه و آسایش، زمینه ساز غفلت است. (اذا انعمنا، اعرض)
2- انسان به جای اینکه نعمت را از خدا بداند و به او بگرود، آن را از فکر، استعداد، نبوغ و کار خود می پندارد و خدا را رها می کند. (نأبجانبه)
3- نعمت ها از خداست، ولی شرّ وبدی از عملکرد خودماست. (انعمنا، مسّه الشرّ)
4- انسان آن قدر ضعیف است که با نعمتی، گرفتار غفلت شده و با سختی و حادثه ی کوچکی، نا امید می شود.(اذا انعمنا...اعرض، اذا مسه الشر کان یؤساً)
سوره اِسراء آیه 84
(84) قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَی شَاکِلَتِهِ فَرَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَی سَبِیلاً
بگو: هر کس بر ساختار وخُلق و خوی خویش عمل می کند، پس پروردگارتان داناتر است به کسی که به هدایت نزدیک تر است.
نکته ها:
«شاکله» به معنای ساختار و بافت روحی انسان است که در اثر وراثت و تربیت و فرهنگ اجتماعی برای انسان پیدا می شود. بعضی «شاکله» را به معنای فطرت گرفته اند، در حالی که فطرت ها یکدست و ثابت است و آنچه در انسان ها متفاوت
است، انگیزه ها، خلق و خوی، عادات و بافت فکری و خانوادگی افراد است و عمل هر کس هم در گرو آنهاست.**تفسیر فرقان.***
امام صادق علیه السلام در بحث از نیّت واینکه نیّت از عمل بهتر است، این آیه را تلاوت فرمودند.**تفسیر نورالثقلین.***
پیام ها:
1- رفتار انسان برگرفته از شخصیّت فکری و روحی و اخلاقی اوست. (یعمل علی شاکلته) (از کوزه همان برون تراود که در اوست.)
2- چون رفتارها ریشه در حالات و عادات دارد، باید از انگیزه ها و خوگرفتن های نابجا پرهیز کرد تا اعمال نابجا به صورت ملکه در نیاید.(کلّ یَعمل علی شاکلته)
3- راههای هدایت نیز درجات و سلسله مراتب دارد. (اهدی)
4- هر کس نیّت بهتری داشته باشد، به هدایت نزدیک تر است. (اهدی سبیلاً)
سوره اِسراء آیه 85
(85) وَیَسْئَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَآ أُوتِیتُم مِّنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلاً
و از تو درباره ی روح می پرسند. بگو: روح از امور پروردگارم (و مربوط به او) است و جز اندکی از دانش به شما نداده اند.
نکته ها:
کلمه ی «روح»، 21 مرتبه در قرآن آمده و در موارد زیر بکار رفته است:
الف: روحی که در کالبد انسان دمیده شده است. (نفخ فیه من روحه)**سجده، 9.***
ب: وحی. (یلقی الروح من امره علی من یشاء من عباده)**غافر، 15.***
ج: قرآن. (کذلک اوحینا الیک روحاً من امرنا)**شوری، 52.***
د: روح القدس. (ایّدناه بروح القدس)**بقره، 87.***
ه: بزرگ فرشتگان. (تنزّل الملائکة والروّح)**قدر، 4.***
ولی به هر حال روح بشر، امری پیچیده، ناشناخته و نفخه ای الهی و دارای بعد آسمانی است و تنها خداوند آن را می شناسد.
امام باقر علیه السلام کلمه ی «قلیل» را به علم قلیل تفسیر نکردند، بلکه به معنای افراد قلیل تفسیر فرمودند.**تفسیرنورالثقلین.*** یعنی علم کامل، تنها به اندکی از مردم داده شده است و تنها آنان به روح آگاهی دارند.
پیام ها:
1- پیامبران، مرجع پرسش های مردم بودند. (یسئلونک)
2- حقیقت روح، فوق فهم و دانش بشر و سرّی از اسرار الهی است. (من امر ربّی)
3- تمام علوم بشری، هدیه ی الهی است. (اوتیتم)
4- دانش انسان، محدود و بسیار اندک است. (ما اوتیتم من العلم الاّ قلیلاً)