سوره اِسراء آیه 76
(76) وَإِن کَادُواْ لَیَسْتَفِزُّونَکَ مِنَ الْأَرْضِ لِیُخْرِجُوکَ مِنْهَا وَإِذاً لَّا یَلْبَثُونَ خِلَفَکَ إِلَّا قَلِیلاً
وبسا نزدیک بود کافران (با نیرنگ یا غلبه) تو را از این سرزمین بلغزانند تا از آن بیرونت کنند، ودر آن هنگام، جز مدّت کمی پس از تو پایدار نمی ماندند (و به خاطر این ظلم گرفتار قهر الهی می شدند).
نکته ها:
این آیه، اشاره به آیه ی 30 سوره ی انفال است که می فرماید: یادآور زمانی را که کفّار نقشه می کشیدند تا تو را حبس کنند یا بکشند یا بیرونت کنند، آنان نیرنگ می زنند و خدا هم تدبیر می کند و خداوند بهترین تدبیر کنندگان است. (واذ یَمکر بِک الذّین کفروا لِیثبِتوک او یَقتلوک او یخرِجوک و یمکرون و یمکراللّه واللّه خیرالماکرین)
پیام ها:
1- پیامبر در معرض هرگونه خطر، توطئه، ترور، آوارگی وتبعید بود. (کادوا لیستفزّونک ...)
2- دشمنان مکتب، هدفشان قلع و قمع کردن اساس دین است و در این راه، به احدی حتی پیامبر رحم نمی کنند. (لیستفزّونک)
3- طرح کافران در مرحله اوّل، ایجاد رخنه در فکر واعتقاد رهبر است، (لیفتنونک عن الذی...) ودر مرحله بعد، شدّت عمل وتبعید واخراج اوست. (لیخرجوک...)
4- حضور پیامبر در میان مردم، مانع قهر الهی است و اگر آن حضرت را از خود دور و تبعید کنند، در فاصله کمی نابود می شوند. (لایلبثون خلافک الاّ قلیلا)
5 - قرآن کریم، هم از غیب خبر می دهد و هم با بیان ناکامی توطئه های دشمن به پیامبراکرم صلی الله علیه و آله تسلّی می دهد. (کادوا لیستفزّونک ... لایلبثون خلافک الاّ قلیلاً)
سوره اِسراء آیه 77
(77) سُنَّةَ مَن قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ مِن رُّسُلِنَا وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِیلاً
این، سنّت (هلاکت طغیان گران) درباره ی پیامبرانی که پیش از تو فرستادیم جاری بوده است و برای سنّت ما هیچ تغییری نمی یابی.
نکته ها:
تأیید پیامبران و هلاکت کافران و ظالمان، سنّت الهی است که در سوره ی ابراهیم آیه ی 13 نیز آمده است: (قال الذّین کفروا لرسلهم لنخرجنّکم من ارضنا او لتعودنّ فی ملّتنا فاوحی الیهم ربّهم لنهلکنّ الظّالمین)، کفّار به پیامبرانشان گفتند: قطعاً ما شما را از سرزمین خود بیرون می کنیم، مگر آنکه به آیین ما درآیید، ولی خدا به آنان وحی کرد که ما قطعاً ستمگران را نابود می کنیم.
پیام ها:
1- سنّت های الهی چون براساس حکمت خداست، ثابت است و در طول تاریخ دگرگون نمی شود. (سنّة مَن قد ارسلنا)
2- توطئه کفّار وامدادهای غیبی خدا نسبت به پیامبران، ریشه ی تاریخی دارد. (سنّة مَن قد ارسلنا)
3- تحوّلات تاریخی براساس سنّت های ثابت الهی است. (لاتجد لسنّتنا تحویلاً)
4- خداوند، عادل است و در شرایط یکسان، مهر و قهرش نیز یکسان است. (لاتجد لسنّتنا تحویلاً)
سوره اِسراء آیه 78
(78) أَقِمِ الصَّلَوةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَی غَسَقِ الَّیْلِ وَقُرْءَانَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْءَانَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُوداً
نماز را به هنگام بازگشت خورشید (به سمت مغرب) تا تاریکی شب، بپادار، و همچنین قرآنِ سپیده دمان را. همانا (قرائت) قرآن (به هنگام) فجر (در نماز صبح) مورد مشاهده (فرشتگان) است.
نکته ها:
«دلوک»، هنگامی است که خورشید از وسط آسمان روبه مغرب میل می کند که زوال نامیده می شود، ووقت نماز ظهر و عصر است. و «غَسق اللیل» وقت نماز مغرب و عشاست که تاریکی، فراگیر می شود و «فجر»، وقت نماز صبح است.**تفسیر اطیب البیان.***
امام صادق علیه السلام می فرماید: اوّلین نمازی که واجب شد نماز ظهر بود. و آنگاه این آیه را تلاوت فرمودند.**کافی، ج 3، ص 275.*** در روایت دیگری آمده است: اگر نماز صبح در اوّل فجر اقامه شود، فرشتگان شب و روز هر دو آن را ثبت می کنند.**کافی، ج 3، ص 275.*** و «مشهود» بودن نماز صبح نیز ممکن است به همین معنا باشد.**تفسیر المیزان.*** یعنی هر دو گروه فرشتگان آن را مشاهده کرده و بر آن گواهی می دهند.
پیام ها:
1- معیار شناخت اوقات در اسلام، طبیعی است به نحوی که قابل فهم و درک همه کس در همه جا و همیشه باشد. (دلوک الشمس، غسق اللیل، الفجر)
2- برنامه های دینی، زمان بندی شده است. (لدلوک الشمس الی غسق اللیل)
3- نماز تنها عبادتی است که به نام «قرآن» توصیف شده است. (قرآن الفجر)
4- قرآن و تلاوت آن در نماز، محور اصلی است. (قرآن الفجر)**پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «لاصلوة الاّ بقرآن». کنزالعمّال، ح 19698.***
5 - در میان نمازها، نماز صبح جایگاه ویژه ای دارد. (انّ قرآن الفجر کان مشهوداً)