سوره اِسراء آیه 74
(74) وَ لَوْلَا أَن ثَبَّتْنَکَ لَقَدْ کِدتَّ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئاً قَلِیلاً
واگر ما تورا استوار نکرده بودیم، هر آینه نزدیک بود که اندکی به آنان تمایل پیدا کنی.
نکته ها:
این آیه با عصمت پیامبر صلی الله علیه و آله هیچ گونه تعارضی ندارد. جمله ی «نزدیک بود گناه کنی» به معنای «گناه کردن» نیست. به علاوه جمله ی «اگر استوار کردن ما نبود...» حالت شرطی دارد، یعنی اگر حمایت ما نبود شاید متمایل می شدی. ولی چون آن بود، تمایل هم پیدا نشد. در موارد دیگر هم شرطِ (اگر) به معنای انجام قطعی نیست، مثل آیه (ولو تَقَوّل علینا بعض الاَقاویل... لقَطّعنا منه الوَتین)**حاقّه، 44 - 46.*** اگر بر ما سخنی دروغ نسبت دهد، شاهرگش را قطع می کنیم. وآیه (لئن اشرکت لیحبطنّ عملک)**زمر، 65.*** اگر شرک بورزی اعمالت تباه می شود. که به معنای انجام شدن آن کارها نمی باشد.
چنانکه امام رضا علیه السلام فرمودند: این آیه از این باب می باشد که به در می گویند تا دیوار بشنود.**«ایّاک اعنی و اسمع یا جاره». تفسیر راهنما.*** و در واقع خطاب آیه به مسلمانان است، نه شخص پیامبر.
پیام ها:
1- اگر لطف و نگهداری الهی نباشد، برای مصونیّت و عصمت پیامبران هم ضمانتی نیست. (لولا ان ثبّتناک)
2- قاطعیّت ونفوذناپذیری در برابر دشمنان وکفّار، از امتیازات انبیاست. (ثبّتناک)
3- خداوند پیامبران را معصوم نگاه می دارد. (ثبّتناک)
4- عقب نشینی در مسائل اعتقادی واصول مکتب، تمایل وگرایش به ظالمان است ورهبران در معرض چنین خطری می باشند. (لولا ان ثبّتناک لقدترکن الیهم)
5 - انحراف حتّی اگر اندک باشد، از کسی مانند پیامبر بسیار است. (شیئاً قلیلاً)
6- کمترین عقب نشینی از اصول و ارزشها نیز ممنوع است. زیرا برای دشمنان یک موفّقیت و پیروزی حساب می شود. (شیئاً قلیلاً)
سوره اِسراء آیه 75
(75) إِذاً لَّأَذَقْنَکَ ضِعْفَ الْحَیَوةِ وَضِعْفَ الْمَمَاتِ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَکَ عَلَیْنَا نَصِیراً
آنگاه دو برابر (کیفر مشرکان) در زندگی و دو برابر در مرگ، عذابت می چشاندیم و برای خویش در برابر قهر ما یاوری نمی یافتی.
نکته ها:
پس از نزول این آیه، رسول خدا صلی الله علیه و آله این دعا را می خواندند: «الّلهم لاتَکلنِی الی نفسی طَرفَة عین»، خدایا! به اندازه ی چشم برهم زدنی مرا به خود وامگذار!
پیام ها:
1- خداوند، هم لطف دارد، هم قهر. (ثبّتناک، اذقناک)
2- رکون، (گرایش و اعتماد) به کفّار، از گناهان کبیره است، چون وعده ی عذاب درباره اش داده شده است. (ترکن الیهم... اذقناک)
3- کیفر کمترین لغزش رهبران، دو برابر دیگران است. هرچه مقام علمی و موقعیّت اجتماعی و معنوی انسان بیشتر باشد، مسئولیّت و خطر هم بیشتر است. (شیئاً قلیلاً... ضعف الحیوة)
4- اگر در قوانین کیفری، برای مسئولین جریمه ی سنگین تری وضع شود، خلاف عدالت نیست. (اذقناک ضعف الحیوة)
5 - در برابر قهر الهی حتّی برای پیامبر نیز هیچ قدرت و مقامی نمی تواند مانع ایجاد کند. (لاتجد لک علینا نصیراً)
6- تمایل به کفّار، سبب تنها ماندن انسان و محروم شدن از نصرت خداوند است. (ترکن الیهم... لاتجد... نصیراً)
سوره اِسراء آیه 76
(76) وَإِن کَادُواْ لَیَسْتَفِزُّونَکَ مِنَ الْأَرْضِ لِیُخْرِجُوکَ مِنْهَا وَإِذاً لَّا یَلْبَثُونَ خِلَفَکَ إِلَّا قَلِیلاً
وبسا نزدیک بود کافران (با نیرنگ یا غلبه) تو را از این سرزمین بلغزانند تا از آن بیرونت کنند، ودر آن هنگام، جز مدّت کمی پس از تو پایدار نمی ماندند (و به خاطر این ظلم گرفتار قهر الهی می شدند).
نکته ها:
این آیه، اشاره به آیه ی 30 سوره ی انفال است که می فرماید: یادآور زمانی را که کفّار نقشه می کشیدند تا تو را حبس کنند یا بکشند یا بیرونت کنند، آنان نیرنگ می زنند و خدا هم تدبیر می کند و خداوند بهترین تدبیر کنندگان است. (واذ یَمکر بِک الذّین کفروا لِیثبِتوک او یَقتلوک او یخرِجوک و یمکرون و یمکراللّه واللّه خیرالماکرین)
پیام ها:
1- پیامبر در معرض هرگونه خطر، توطئه، ترور، آوارگی وتبعید بود. (کادوا لیستفزّونک ...)
2- دشمنان مکتب، هدفشان قلع و قمع کردن اساس دین است و در این راه، به احدی حتی پیامبر رحم نمی کنند. (لیستفزّونک)
3- طرح کافران در مرحله اوّل، ایجاد رخنه در فکر واعتقاد رهبر است، (لیفتنونک عن الذی...) ودر مرحله بعد، شدّت عمل وتبعید واخراج اوست. (لیخرجوک...)
4- حضور پیامبر در میان مردم، مانع قهر الهی است و اگر آن حضرت را از خود دور و تبعید کنند، در فاصله کمی نابود می شوند. (لایلبثون خلافک الاّ قلیلا)
5 - قرآن کریم، هم از غیب خبر می دهد و هم با بیان ناکامی توطئه های دشمن به پیامبراکرم صلی الله علیه و آله تسلّی می دهد. (کادوا لیستفزّونک ... لایلبثون خلافک الاّ قلیلاً)