سوره اِسراء آیه 67
(67) وَإِذَا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فِی الْبَحْرِ ضَلَّ مَن تَدْعُونَ إِلَّا إِیَّاهُ فَلَمَّا نَجَّکُمْ إِلَی الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَکَانَ الْإِنْسَنُ کَفُوراً
وهرگاه در دریا به شما محنت و رنج رسد، هر که را جز خداوند می خوانید، محو وگم می شود، پس چون شما را نجات دهد و به خشکی رساند، از او رومی گردانید. وانسان بسیار ناسپاس است.
نکته ها:
یکی از دلایل فطری بودن توحید، این است که انسان در حالت درماندگی و ناامیدی از همه وسایل مادّی، متوجّه یک نقطه غیبی می شود که او را نجات دهد.
شخصی منکر خدا، از امام صادق علیه السلام دلیلی بر اثبات خدا می خواست. حضرت پرسید: آیا تاکنون سوار کشتی شده ای که دچار حادثه شود؟ گفت: آری، یک بار در سفری دریایی کشتی ما متلاشی شد و من بر تخته پاره ای سوار شدم. امام پرسید: آیا در آن هنگام، دل تو متوجّه قدرتی بود که تو را نجات دهد؟ گفت: آری. فرمود: همان قدرت غیبی، خداست.
پیام ها:
1- ایمان و توبه ی موسمی و موضعی ارزشی ندارد. (مسّکم الضرّ...)
2- در گرداب خطر، انسان یکتاپرست می شود، (الاّ ایاه) و نارسایی همه ی اسباب ظاهری و پنداری روشن می گردد. (ضلّ من تدعون)
3- فاصله گرفتن از وسایل مادّی، عامل درک بهتر حقایق است. (مسکم الضر فی البحر ضلّ من تدعون الاّ ایّاه)
4- جز خداوند، هر معبودی محو و نابود می شود. (ضلّ من تدعون الاّ ایّاه)
5 - دعای خالصانه مستجاب می شود. (الاّ ایّاه فلمّا نجّاکم)
6- آسایش، عامل غفلت است. (نجّاکم الی البَرّ اعرضتم)
7- جاذبه های دنیا به قدری دلفریب است که انسان پس از ساعتی نجات از مهلکه، همه چیز را فراموش می کند. (فلمّا نجّاکم... اعرضتم)
8 - فراموش کردن خداوند پس از نجات، جلوه ی روشن کفران است. (و کان الانسان کفوراً)
سوره اِسراء آیه 68
(68) أَفَأَمِنتُمْ أَن یَخْسِفَ بِکُمْ جَانِبَ الْبَرِّ أَوْ یُرْسِلَ عَلَیْکُمْ حَاصِباً ثُمَّ لَا تَجِدُواْ لَکُمْ وَکِیلاً
پس آیا ایمن شده اید از این که شما را در ناحیه ی خشکی (به قهر خود) فرو برد، یا باران ریگ بر شما بباراند، سپس نگهبانی برای خود نیابید؟
نکته ها:
هلاکت اقوام پیشین، به گونه های متفاوت بوده است؛ خداوند برخی متجاوزان و دشمنان را در زمین فرو برد، بعضی را در دریا غرق کرد، بعضی را سنگباران و با صاعقه ی آسمانی نابود کرد. پس دست خدا برای هلاکت کفّار باز است، اگر امروز شما را از دریا به سلامت به ساحل رساند، گمان نکنید راهی برای تنبیه شما نیست! یا دیگر عذاب نمی شوید.
پیام ها:
1- به نعمت های الهی مغرور نشویم. (نجّاکم... افأمنتم) نجات از یک حادثه، نشانه نجات ابدی نیست، شاید دروقتی دیگر یا نقطه ای دیگر دچار مصیبت شویم.
2- احساس امنیّت از عقوبت، زمینه ساز غفلت و تجاوز است. (أفامنتم)
3- انسان در هر لحظه و هر جا که باشد، در دست قدرت خداست و خشکی و دریا برای قهر خدا فرق نمی کند. (یخسف بکم جانب البَرّ)
4- در برابر قهر خدا، هیچ قدرت وتکیه گاهی نیست. (ثمّ لاتجدوا لکم وکیلاً)
سوره اِسراء آیه 69
(69) أَمْ أَمِنتُمْ أَن یُعِیدَکُمْ فِیهِ تَارَةً أُخْرَی فَیُرْسِلَ عَلَیْکُمْ قَاصِفاً مِّنَ الرِّیحِ فَیُغْرِقَکُم بِمَا کَفَرْتُمْ ثُمَّ لَا تَجِدُواْ لَکُمْ عَلَیْنَا بِهِ تَبِیعاً
یا اینکه ایمن شده اید از اینکه خداوند دوباره شما را به دریا ببرد و طوفانی شکننده بر شما بفرستد، پس شما را به خاطر کفرتان غرق کند. آنگاه برای خودتان هیچ دادخواه و پیجویی در برابر قهر ما نیابید!؟
نکته ها:
«حاصِب»، به طوفان در خشکی و«قاصِف»، به طوفان دریائی گفته می شود. «تَبیع» از کلمه «تَبَع»، به کسی که خونبها وانتقام را پیگیری ودادخواهی کند، گفته می شود.
پیام ها:
1- به آرامش های موقّت مغرور نشویم، خطر همیشه در کمین است. (امنتم ان یعیدکم فیه تارةًاخری) با نجات از مهلکه ای، خطر برای همیشه رفع نشده است.
2- کیفر برخی ناسپاسی ها، در همین دنیاست. (یغرقکم بما کفرتم)
3- غفلت از خدا پس از نجات، نمونه ای از کفر و کفران است. (بما کفرتم)
4- عامل هلاکت وبدبختی انسان، گرایش او به کفر وعملکرد خود اوست. (یغرقکم بما کفرتم)
5 - هیچ قدرتی نمی تواند در برابر خداوند، قرار گیرد و خداوند در برابر هیچ کس مسئول نیست. (لا تجدوا لکم علینا تبیعاً)